Charcoal – Carvão (2022)

Regie: Carolina Markowicz | 107 minuten | drama | Acteurs: Maeve Jinkings, César Bordón, Rômulo Braga, Camila Márdila, Aline Marta Maia, Jean de Almeida Costa, Pedro Wagner, Benedito Alves, Dinho Lima Flor

‘Charcoal is mijn poging om te begrijpen hoe geweld, geloof en schijnheiligheid onze levens en onze lichamen hebben overgenomen op een manier die ons niet eens meer opvalt.’ Dit zijn de woorden van Carolina Markowicz, de schriptschrijfster en regisseur van haar eerste lange speelfilm ‘Charcoal’. Dit beeld zet ze naast dat van haar eigen jeugd waarin ze in een klein conservatief dorp ervoer wat de basiswaarden zijn: mensen die voor elkaar zorgden, gezinnen die verenigd werden door het beginsel dat ‘gezinnen bij elkaar moeten blijven’ en waar alleenstaanden tot elke prijs willen voorkomen dat ze alleenstaand zijn, en daarom trouwen met iemand waar ze niet per sé van houden en waar een moordenaar meer status heeft dan een gay persoon. Deze woorden krijgen meer kleur als men weet dat Markowicz de Braziliaanse nationaliteit heeft en dat haar bedoeling was om een film te maken die morele flexibiliteit laat zien en waarin barbaars gedrag een natuurlijk onderdeel is van het dagelijkse bestaan in Brazilië. 

‘Charcoal’ is een poging om politiek en religieus leiderschap te bekritiseren omdat de macht wordt gebruikt voor het welzijn van politici en de clerus. Tegelijkertijd is de basis van de film een donkere satirische omkering van waarden met behoorlijk zwarte humor. In het middelpunt van de film staat Irene (Maeve Jinkings). Zij slaat zich manmoedig door haar armoedige leven met een man Jairo (Rómulo Braga) die losvast werk heeft naast de houtskoolfabriek, een puberende zoon Jean en de bedlegerige patriarch Firmino Dias Santos.

Irene probeert alle ballen in de lucht te houden, maar kan niet voorkomen dat er af en toe een bal op de grond valt. Soms verkoopt ze een kip en af en toe brengt Jairo geld thuis. Ze heeft grote moeite om de eindjes aan elkaar te knopen als op een mooie dag niet de vaste verpleegster komt om de zuurstof van Firmino te vervangen, maar een andere onbekende verpleegster Juracy (gespeeld door Aline Marta). Zij doet Irene een duizelingwekkend aanbod, namelijk om Firmina, haar vader, te vervangen door een Argentijnse drugshandelaar die een tijd moet onderduiken.

Dan belanden we in een rollercoaster van emoties waarbij de drugsbaron, Miguel (César Bordón), absoluut niet mag worden gehoord of gezien, door niemand, ook niet door de familie die wel heel nieuwsgierig is. De welvaart van het gezin neemt in één keer met een grote stappen toe waarbij ongehoorde uitgaven worden gedaan… die natuurlijk een keer gaan opvallen. De richting waarin die uitgaven gaan zijn komisch en onverwacht. Irene maakt gebruik van dit moment om naar de kapper te gaan en om een lekker luchtje te kopen in een welhaast wanhopige poging de aandacht van haar echtgenoot te trekken.

De zwarte en droge humor in de film zijn absoluut heerlijke smaakmakers voor deze satire. Het camerawerk is onverwacht en divers. Soms vanaf het statief prachtige shots, andere keren dicht op de huid gefilmd zodat we als het ware in de angsten en verbazing van de gefilmde persoon worden meegenomen. Maeve Jinkings speelt Irene met een naturel dat ons doet geloven dat ze echt de sloverige moeder is die ze speelt. Ook het spel van Jean, een jongen nog, is briljant evenals dat van de drugsbaron César Bordón.

De plot kent een aantal verrassende plotwendingen die de kijker niet zomaar ziet aankomen. Bovendien doorgrondt de kijker sommige scènes pas als hij de film nog een keer (in zijn/haar hoofd) afspeelt, hetgeen de film een extra dimensie geeft. Bedenk daar dan tenslotte bij de verbitterde maatschappelijke context waardoor alle ingrediënten bijeenkomen voor een bijzondere film. ‘Charcoal’ had zijn Nederlandse première tijdens het Leids Filmfestival van 2023.

Ton IJlstra

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 16 mei 2024