City of Ghosts (2017)

Regie: Matthew Heineman | 92 minuten | documentaire

In het begin van ‘City of Ghosts’ zien we beelden van de Syrische stad Raqqa in de zogenoemde Arabische Lente van 2012. Een redelijk welvarende provinciestad aan de Eufraat, die door jeugdige ‘feestbeesten en herrieschoppers’ (aldus bewoner en voice-over Aziz), verandert in een frontstad in de strijd tegen het regime van Assad. Anno 2017 is Raqqa zoals bekend de hoofdstad van het kalifaat van IS.

Meer is niet nodig om de Syrische problematiek aan de gemiddelde nieuwsvolger uit te leggen. Wat ‘City of Ghosts’ brengt is een insidersverslag van de activiteiten van IS in Raqqa tijdens de chaos die volgde op de Arabische Lente. IS ‘sneed Raqqa vrijwel meteen af van de buitenwereld’, zo klinkt het. Aziz en zijn vrienden ontdekten al snel dat ‘IS geen normale militante groepering is’, en hun beweging ‘Raqqa is being slaughtered silently’ (RBSS) is geboren. Met als doel de buitenwereld te tonen wat er in hun stad gebeurt.

In ‘City of Ghosts’ zien wij binnen een kwartier al onthoofde lichamen op straat liggen. De activisten besluiten Raqqa te ontvluchten als blijkt dat ook zij tot de vijanden van IS worden gerekend. Sindsdien strijdt RBSS ’tegen de gevaarlijkste organisatie ter wereld’. Hoe? Door contact te onderhouden met achtergebleven vrienden en familie. Zij zijn de bron van een ongebruikelijke vorm van journalistieke verslaggeving, normaliter gekleurd door westerse ogen en/of propaganda.

IS zet foto’s en namen online van de gevluchte activisten, die vanuit een ‘safehouse’ in Keulen opereren. Aziz en zijn vrienden voelen zich schuldig vanwege hun vlucht, en gaan door. IS wordt geportretteerd als een wrede organisatie, die met moderne digitale middelen grip probeert te krijgen op de bevolking, met inbegrip van de gevluchten. Die kunnen niet terug en weten dat hun geliefden in Raqqa lijden. Ook zij beschikken echter over smartphones. IS maakt dan weer ‘Hollywood-achtige producties’ om de strijd aan te wakkeren.

Een ‘mediaoorlog’ volgens voice-over Aziz, van een groepering die ‘een islam vertegenwoordigt die ik niet ken’. De IS-video’s zijn een meerwaarde, omdat die in onze contreien weinig getoond worden. ‘City of Ghosts’ is zelf ook professioneel gemaakt, en weet goed te verduidelijken hoe ontheemd de activisten zijn. Deze jonge mannen zouden door autochtone westerlingen tot de daders van de Keulse oudejaarsnacht gerekend kunnen worden, denk je als advocaat van de duivel. Evengoed zijn het ontwikkelde jongens die je op grond van deze film een slaapplaats zou willen aanbieden.

Veel meer nieuws hoeft te kijker niet te verwachten, anders dan de makers zijn wij misschien blasé geworden door de terrorismeverslaggeving sinds 9/11. In Raqqa lijkt IS de lokale burgeroorlog te hebben gewonnen en het bewind met terreur te bestendigen. In het licht van de wereldgeschiedenis is dat niet zo opmerkelijk, maar moet wel gezien worden. Al was het maar omdat IS genoeg aantrekkingskracht lijkt te hebben om ook in de westerse wereld zieltjes te winnen. Als kinderen wordt aangeleerd knuffels te onthoofden – zoals wordt getoond, verdient de bevolking van Raqqa al onze aandacht.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 21 september 2017
DVD-release: 9 maart 2018