City of Life and Death – Nanjing! Nanjing! (2009)
Regie: Chuan Lu | 132 minuten | drama, oorlog, geschiedenis | Acteurs: Ye Liu, Yuanyuan Gao, Hideo Nakaizumi, Wei Fan, Yiyan Jiang, Ryu Kohata, Bin Liu, Yuko Miyamoto, John Paisley, Beverly Peckous, Lan Qin, Sam Voutas, Di Yao, Yisui Zhao
In 1937 vindt de slachting van Nanking plaats. In een aantal weken worden tienduizenden vrouwen verkracht en naar schatting 300.000 Chinezen op de meeste gruwelijke wijzen door de Japanners om het leven gebracht. En toch lijkt het een vergeten geschiedenis, wie leert er op de middelbare school nu over deze slachting in het Verre Oosten? En dan verschijnt in 2009 opeens de verfilming van Florian Gallenberger naar het dagboek van de goede Duitser van Nanking ‘John Rabe’. Dit is bijzonder omdat ook China tot voor kort liever niet over de gebeurtenissen van Nanking sprak. In ditzelfde jaar verschijnt ook ‘City of Life and Death’ (ook wel bekend als ‘Nanjing!, Nanjing!), een film die veel rauwer en echter blijkt dan zijn Westerse variant ‘John Rabe’. Waar ‘John Rabe’ helaas iets teveel valt voor heroïek kiest ‘City of Life and Death’ voor een aanpak die het leed van de inwoners van Nanking laat zien.
Regisseur Chuan Lu, die voor zijn ‘Mountain Patrol’ (2004) al flink werd gelauwerd, toont met ‘City of Life and Death’ zijn grote talent en maakt hiermee een meesterlijke film. Hij kiest voor een zeer gewaagde aanpak om geen rode draad te volgen maar de gebeurtenissen rond verschillende personages tijdens het bloedbad te tonen. Naast de Chinese soldaat Lu (Ye Liu), Mr. Tang (Wei Fan), de secretaris van John Rabe, Miss Jiang (Yuanyuan Gao) gaat de meeste aandacht uit naar de Japanse soldaat Kadokawa (Hideo Nakazumi). Vooral de keuze voor Kadokawa is voor Chinezen toch wel ongekend. Deze Japanse soldaat wordt namelijk niet als een ‘duivel’ afgeschilderd, maar als een mens die ook inziet dat er dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen verdragen en hier zichtbaar zijn twijfels over heeft.
Centraal in het verhaal staan natuurlijk de wandaden van het Japanse leger nadat zij Nanking, op dat moment de hoofdstad van China, hebben ingenomen. De massale executies worden getoond, maar op een veel indringender manier dan verwacht. Weliswaar krijgen we de gruwelijkheden dikwijls in beeld, maar het zijn vooral de andere menselijkere scènes die de kijker de slachting werkelijk als een mokerslag laten aankomen. Als kijker ben je half verlamd. En dat terwijl de film zich niet eens in een snel tempo aan je voorbij trekt, wegkijken kun je simpelweg niet.
Alles aan ‘City of Life and Death’ klopt: van de keuze voor zwart-witbeelden, de geniale soundtrack waarbij het geluid soms compleet ontbreekt, het weergaloze acteren van vooral Ye Liu en Yuanyuan Gao tot de prachtige camerabeelden die de verschrikkingen en emoties op de juiste manier overbrengen. Een aantal scènes snijdt zelfs tot diep in het bot, vooral wanneer Chinese vrouwen zich vrijwillig moeten aanmelden om voor de Japanners te gaan prostitueren. Minstens even aangrijpend is de daaraan voorafgaande scène waarin de vrouwen hun haar afknippen om er minder bevallig uit te zien. Dan is er ook nog het zeer indrukwekkende fragment waarin door de Japanse soldaten de overwinning op Nanking wordt gevierd door middel van een overwinningsdans met begeleidende drums, mooier kan een dergelijke gebeurtenis simpelweg niet op film worden vastgelegd.
De slachting van Nanking is een van de grote redenen waarom China en Japan nog altijd niet erg goed moet elkaar overweg kunnen, desondanks is er een ommekeer in deze stroeve relatie mogelijk en misschien wordt met de keuze voor een sympathiekere Japanse soldaat duidelijk dat deze weg al is ingeslagen. Met ‘City of Life and Death’ heeft Chuan Lu een instant filmklassieker gemaakt, een oorlogsfilm die meteen behoort tot de beste in zijn genre.
Meinte van Egmond