Clockers (1995)
Regie: Spike Lee | 128 minuten | drama, misdaad | Acteurs: Harvey Keitel, John Turturro, Delroy Lindo, Mekhi Phifer, Isaiah Washington, Keith David, Peewee Love, Regina Taylor, Thomas Jefferson Byrd, Sticky Fingaz, Fredro Starr, Elvis Nolasco, Lawrence B. Adisa, Hassan Johnson. Frances Foster, Michael Imperioli, Lisa Arrindell Anderson, Paul Calderon, Brendan Kelly, Mike Starr, Graham Brown, Steve White, Spike Lee, Shawn McLean, Arthur J. Nascarella, Harry Lennix
Spike Lee maakte met ‘Do The Right Thing’ in 1989 waarschijnlijk zijn beste werk. Het onconventionele en bijzonder gespannen karakterverhaal rond de opbouw en uiteindelijke uitbarsting van raciale broeierigheid in zijn eigen wijk in New York maakte van die film een vroeg hoogtepunt in zijn carrière. Het is daarom niet vreemd dat veel van zijn latere films uit dezelfde ruif eten, waardoor de vergelijking met stadsgenoot Martin Scorsese snel getrokken is. Die bouwde zijn cv in de beginjaren na ‘Mean Streets’ tenslotte ook uit met films die behalve eenzelfde sfeer en achtergrond ook consequent dezelfde locaties aan hielden. Dat idee in combinatie met de producer credit die Scorsese bij deze film heeft, scherpen de verwachtingen voor het misdaadverhaal dat ‘Clockers’ is geworden.
De tweevoudig Oscargenomineerde regisseur slaagt er echter niet in om aan die verwachtingen te voldoen, om die brug maar meteen over te steken. Het verhaal begint voor je gevoel waar ‘Do The Right Thing’ ophoudt, in de zin dat er aan locatie, perspectief en situatie weinig veranderd is. Spike Lee is enkel verhuisd van zijn oude wijk Bedford-Stuyvesant naar de housing projects van een ander deel van Brooklyn en de focus ligt meer op zwarte criminele jongeren dan op de middenklasse, zoals in ‘Jungle Fever’ en ‘Crooklyn’. We volgen dit keer een jonge drugsdealer (of clocker) die, onder de begeleiding van de lokale baas van het drugscircuit op het punt staat door te breken in dat wereldje, als hij zich bewijst door iemand van de concurrentie uit de weg te ruimen. Die moord zelf wordt niet in beeld gebracht, waardoor je tot het einde kunt blijven raden wie de dader geweest is, maar de plot dient al snel enkel als achtergrond. De schrijnende situatie van de zwarte minderheden in de arme buurten van (in dit geval) New York wordt op weinig geraffineerde wijze naar de voorgrond gebracht, waardoor de focus te veel op de boodschap wordt gelegd, en minder op de ontwikkelingen van de karakters, het verhaal of de samenhang tussen die onderdelen. De film probeert zelfs bepaalde misstappen van die karakters te bagatelliseren, of in ieder geval te verantwoorden met het feit dat de bendeleden een product zijn van hun omgeving. Het is de situatie die voor problemen zorgt, niet de mensen zelf.
Die boodschap mag gezien de regisseur op zich niet verbazen natuurlijk, maar hij heeft die wel eens subtieler gebracht, en dat zonder zijn verhaal tekort te doen. Nu heb je moeite de visie over te nemen, omdat de overdracht ervan gekenmerkt wordt door een tekort aan geloofwaardigheid. De film blijft dan enkel overeind door de aanwezigheid van een aantal sterke acteermomenten en de paradoxaal sprankelende setting. Het blijft namelijk genieten om karakteracteurs als Harvey Keitel en John Turturro in die wereld aan het werk te zien (beide als een vis in het water in hun rollen als New Yorkse rechercheurs), en ook Keith David imponeert. De rest van de cast, met hoofdrolspeler Mekhi Phifer voorop, weet echter nauwelijks te overtuigen. Hierdoor ben je vooral bezig met de tekortkomingen van het verhaal. ‘Clockers’ verzandt dan in een after school special: wees lief voor elkaar, gebruik geen drugs en lever je wapens in. Dat is nauwelijks een vernieuwende boodschap, en zeker geen om nog eens in ruim twee uur film te verpakken zonder daar een sterk verhaal tegenover te zetten.
Robert Nijman
Waardering: 3
Bioscooprelease: 25 januari 1996