Cobain: Montage of Heck (2015)

Regie: Brett Morgen | 145 minuten | biografie, documentaire, muziek | Met: Kurt Cobain, Courtney Love, Krist Novoselic

“Dying is an art”, schreef dichteres Sylvia Plath enkele maanden voordat ze zelfmoord pleegde. Het fragment uit ‘Lady Lazarus’ (1962) was niet de enige verwijzing in haar werk naar een aangekondigde dood. Hetzelfde kan gezegd worden van de teksten, notities en tekeningen van Kurt Cobain. “It’s all in there”, zegt Nirvana-bassist Krist Novoselic overduidelijk geëmotioneerd in ‘Cobain: Montage of Heck’ wanneer hij Cobains werk in verband brengt met diens zelfgekozen dood in april 1994.

In 2007 nam weduwe Courtney Love contact op met filmmaker Brett Morgen met het idee voor een documentaire over het leven van Kurt; Morgen kreeg zogezegd volledige toegang tot de archieven, waaronder een volgens de regisseur nooit eerder geopende opslag met bronmateriaal waarvan Love de sleutels had. Pas toen de in 1992 geboren Frances Cobain de volledige zeggenschap kreeg over de nalatenschap van haar overleden vader kwam deze docu, ‘Cobain: Montage of Heck’, echter daadwerkelijk tot stand.

Toen had Morgen alle directe nabestaanden van medewerking overtuigd, waardoor ook filmmateriaal, tekeningen en foto’s uit het archief van de (gescheiden) ouders en zus van Kurt konden worden aangewend voor een reconstructie van diens jeugd. De uit te brengen docu diende een zo eerlijk mogelijk beeld te schetsen van Kurt Cobain, hadden Morgen en co-producent Frances Cobain daarbij in gedachten – volgens Morgen onafhankelijk van elkaar.

De regisseur geeft in interviews aan dat hij een zo compleet mogelijk beeld van de mens Cobain wilde schetsen, met als persoonlijk doel diens dochter de tijd met Kurt te geven die zij nooit heeft gehad. ‘Cobain: Montage of Heck’ bestaat voor het overgrote deel uit persoonlijk, soms zeer intiem archiefmateriaal. Genoeg om meerdere perioden in het leven van Kurt Cobain van een kloeke film te voorzien. De volledige score, afgezien van enkele arrangementen, is Kurt Cobain.

Die aanpak slaagt; voor een groot deel omdat het materiaal chronologisch is gerangschikt met een duidelijke dramatische spanningsboog, geholpen door nieuwe arrangementen van Nirvana-songs en authentiek geluidsmateriaal voorzien van animaties. Het meest indrukwekkende aan dit rockdocument is dat je de geestestoestand van Cobain wordt ingezogen, hoe angstaanjagend en ongericht geniaal soms ook. Dat maakt het kijken tot een emotionele achtbaan.

De deken van depressie lag al vroeg over het leven van Kurt, en vrat zich daarna in. Dat voel je zelfs in de verraderlijk onschuldige jeugdbeelden. Kurt blijkt een vorm van adhd te hebben, en Morgen laat de kijker de chaos in het hoofd voelen – soms subtiel met een speeldoosversie van een Nirvana-song, dan weer confronterend met verontrustende kindertekeningen. De adolescentie van Kurt blijft een relatief mysterie, zelfs voor tienergeliefde Tracy – een van de geïnterviewde intimi.

De daadwerkelijke klik met de grungescene in Seattle, en hoe die tot stand kwam, blijft onbelicht. Noch wordt Nirvana-drummer en huidig Foo Fighters-frontman Dave Grohl geïnterviewd. De wezenlijke Kurt in de ogen van zijn nabestaanden lijkt echter wel getroffen, met een groot aandeel van de familie en bassist Novoselic; de als dominant en exhibitionistisch bekend staande Love vervult een voor haar doen bescheiden rol als geïnterviewde.

De sober gehouden interviews vormen een mooi rustpunt tegenover de existentiële schreeuwen van Cobain: van kindertekening tot wereldhit was hij iemand die zich onbegrensd moest kunnen uiten, tonen de makers. Een mens die zich ondanks zijn introversie toch in alle kwetsbaarheid aan de wereld gaf – inclusief doodswens, verslavingsproblematiek en lustbeleving.

Morgen rangschikt nauwgezet wat is geregistreerd in het tragische leven van Cobain, en werkt daarmee toe naar een dramatisch hoogtepunt. Dat is niet de eenzame, zelfgekozen dood in Seattle – kort vermeld in de aftiteling, maar het liefdesnest van Kurt, Courtney en baby Frances in Los Angeles anno ’93. Waar het verhaal van Cobain ten goede had moeten keren ging het fout, terwijl je verliefde mensen in de ogen kijkt die niet beter weten dan hun privégeluk op camera te (laten) registreren. Courtney lijkt verrassend veel op de moeder van Kurt.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4.5

DVD-release: 3 juni 2015