Code: Inconnu (2001)

Regie: Michael Haneke | 118 minuten | drama | Acteurs: Juliette Binoche, Thierry Neuvic, Onalu Yenke, Bruno Todeschini, Josef Bierbichler, Alexandre Hamidi, Maimouna Hélène Diarra, Djibril Kouyaté, Luminita Gheorghiu, Crenguta Hariton, Bob Nicolescu, Paulus Manker, Didier Flamand, Carlo Brandt, Philippe Demarle, Marc Duret, Arsinée Khanjian, Florence Loiret, Walid Afkir, Maurice Bénichou, Guessi Diakite-Goumdo, Malick Bowens, Ioan Marian Boris, Monica Popa, Ada Navrot, Giba Gonçalves, Dominique Douret, Tsuyu Shimizu, Constantin Barbulescu, Domeke Meite, Marany Fofana, Cristina Ioanidis, Guillaume Morvilliers

Het leven aan de zelfkant, racisme, onbegrip en onze gebrekkige communicatie: Michael Haneke legt in zijn film ‘Code Inconnu’ de vinger op de zere plek en legt uit waarom wij mensen soms zo stom kunnen zijn. Dus zakdoeken bij de hand en zet je schrap voor Hanekes betoog tegen de menselijke kortzichtigheid.

In ‘Code Inconnu’ draait het om de levens van een zestal verschillende personages. Haneke geeft je in korte scènes tekst en uitleg over de situatie waarin de hoofdrolspelers verkeren. Zo leef je mee met een uitgezette vrouw, een Afrikaans-Frans gezin en de labiele relatie tussen een oorlogsfotograaf en een actrice.

De actrice wordt gespeeld door Julliete Binoche, verreweg de bekendste naam uit de film. De overige castleden zijn nagenoeg onbekend. Niet dat dat uitmaakt, het acteerwerk is van een hoog niveau. Hanekes voyeuristische, beklemmende cameravoering zorgt ervoor dat je je ten alle tijden betrokken voelt bij hetgeen je te zien krijgt.

Door in close up te filmen komen ruzies scherper over, maar in andere scènes gebruikt de regisseur dan weer wat afstandelijke shots om de hulpeloosheid van de personages duidelijker te maken. Hoewel ‘Code Inconnu’ er onopgeschmukt uitziet, zijn de scherpe kleuren en de camera-opstelling vrij aardig.

De opbouw van de film is helaas wat minder geslaagd. De rolprent maakt gebruik van een flashbackstructuur om vervolgens ineens vooruit in de tijd te springen. Soms werkt de vreemde opzet van ‘Code Inconnu’ verwarrend. Goed opletten dus, wil je alles kunnen volgen.

Naast een springerige tijdreisstructuur heeft Haneke zijn film ook nogal fragmentarisch gemonteerd. Om de spanningsboog strak te houden heeft de cineast de levens van verschillende personages door elkaar heen gehusseld. Zo zit je het ene moment een slordige acht minuten naar een karakter te kijken, om vervolgens een vijftal minuutjes een ander personage te volgen. Op zich niet zo’n punt, maar omdat niet alle personages en situaties even interessant zijn, wil de film soms wat langdradig aanvoelen. Om gedurende de volle lengte van ‘Code Inconnu’ gefocust te blijven valt niet altijd mee.

‘Code Inconnu’ is een lastige film, veel vaart heeft de productie niet en afgeronde verhaallijntjes hoef je ook niet te verwachten. Haneke heeft een rafelige, ongepolijste film neergezet, waarvan de boodschap duidelijk belangrijker is dan het uiterlijk. So what else is new? De Oostenrijker wil altijd iets zeggen over de mensheid en ook in ‘Code Inconnu’ is hij daar in geslaagd. In korte scènes zien we hoe mensen maar geen aansluiting met elkaar kunnen vinden, langs elkaar heenpraten en zichzelf tot geweld richten om hun mening maar kenbaar te kunnen maken.

Ons egocentrische karakter maakt ons tot ondoorgrondelijke eilandjes waar maar weinig mensen welkom zijn. Achter elke actie schuilt een verhaal. We oordelen veel te snel en maken keuzes op basis van huidskleur, geloofsovertuiging en eigenbelang. Door onze eigengereidheid veroordelen we anderen veel te snel. Als we respect opbrengen voor een ander, zal de wereld er een stuk beter uitzien. Onze miscommunicatie is het thema van Hanekes film. Geen leuke of opbeurende boodschap, maar wel een relevante.

Hankeke zet je aan het denken met zijn films. En ongeacht je mening over zijn standpunten, het is dapper om een wezenlijk oeuvre op te bouwen zonder te leunen op de smaak van de massa. Haneke gebruikt geen humor, relativering of special effects om zijn films te maken. Zelfs op de soundtrack is bezuinigd. ‘Code Inconnu’ is zeker niet voor iedereen, maar voor cinematografische fijnproevers is dit een heerlijk, zij het ietwat fragmentarisch gerecht. Eet smakelijk!

Frank v.d. Ven

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 1 februari 2001