Con Man Confidential – Die Hochstapler (2006)

Regie: Alexander Adolph | 84 minuten | documentaire | Met: Thorsten S., Marc Z., Peter G., Jürgen H.

Wat brengt iemand ertoe om jarenlang de omgeving te beduvelen? Hoe houdt iemand het vol om zich voor te doen als iemand anders? En hoe krijgen deze bedriegers hun slachtoffers zo ver dat ze hun hele hebben en houden in handen van deze pathologische leugenaars leggen?

De Duitse documentaire ‘Con Man Confidential’ (‘Die Hochstapler’) probeert een antwoord te vinden op deze vragen, door vier van deze bedriegers aan de tand te voelen. Regisseur Alexander Adoplh had enkele jaren nodig om het vertrouwen te winnen van deze mannen, maar kreeg ze zover dat ze openhartig vertellen over hun levens, hun leugens en hun slachtoffers. Het levert sensationele en vooral ook hilarische verhalen op. Als je niet wist hoe traumatisch de gevolgen voor de slachtoffers moeten zijn geweest, zou je er nog om kunnen lachen ook.

Vier mannen die op totaal verschillende wijzen hun bedrog pleegden. Torsten S. die er nooit enig geldelijk gewin uit haalde, maar zelf ging geloven in zijn alter ego’s. Met als resultaat dat hij bijvoorbeeld een hele stad op z’n kop zet omdat hij er een NAVO-veiligheidsconferentie wilde organiseren. Opvallend is dat hij van de vier personen de meest bizarre verhalen heeft, terwijl hij terugkijkend zich het meest bewust lijkt van de schade die hij heeft aangericht. Aan de andere kant van dat spectrum zit Marc Z, die letterlijk en figuurlijk gewetenloos lijkt. Een slachtoffer van hem komt ook aan het woord. De arme man is financieel volledig door Marc uitgekleed. De reactie van Marc: “Hij was zelf gierig. Ik beloofde hem gouden bergen en hij nam het klakkeloos aan.”

Peter G legt uit hoe hij in een uur tijd bij een bank een lening van duizenden euro’s voor elkaar krijgt zonder er iets tegenover te kunnen stellen, en Jürgen H is wat betreft bedragen de bedrieger die de kroon spant. In de jaren 90 wist hij een waar imperium op te bouwen door medezakenmensen miljoenen euro’s af te troggelen. Zijn meest ambitieuze project waarvoor hij letterlijk geld kreeg terwijl hij zelf aangaf het niet eens te willen hebben: een trip naar de maan met een afgedankte NASA-raket tijdens de millenniumwisseling…

Als ‘Con Man Confidential’ één ding duidelijk maakt, is het wel dat bedriegen vaak heel wat eenvoudiger is dan je zou denken. Hier zijn weliswaar vier uitgekookte types aan het woord, maar ze profiteerden vooral van de totaal kritiekloze houding van hun slachtoffers. De belofte van gouden bergen en een sterke uitstraling deden het meeste werk, en de slachtoffers (vaak zelf hoogopgeleide mensen) gingen gelijk overstag.

‘Con Man Confidential’ drijft voor een groot deel op de geweldige verhalen van de vier mannen, en op de soms ook weer verrassend eenvoudige ’tips’ die ze hebben om mensen om de vinger te winden. Halverwege de documentaire wordt er ook nog wel iets dieper ingegaan op de persoonlijke verhalen van de vier mannen, en ook hierin zijn er veel overeenkomsten te vinden: traumatische ervaringen, eenzaamheid en liefdeloosheid alom. Zelfs de meest geldbeluste bedrieger is nog meer op zoek naar liefde en erkenning, dan naar geld. Maar ja, wat moet je ervan geloven?

Het is de tragiek van deze vier bedriegers: elk woord wat ze spreken en elke gezichtsuitdrukking op hun gezicht is bij voorbaat verdacht. Het maak henzelf tot hun grootste bedriegers én slachtoffers. Het is een gegeven waar de documentaire weinig mee doet. De vier mannen worden volledig neutraal geïnterviewd: wat heb je gedaan, hoe deed je dat, en waarom deed je het? Geen doorvragen over de betrouwbaarheid van hun woorden op dit moment, zelfs als ze nu ontmaskerd zijn en gevangen zitten. Toch blijft ‘Con Man Confidential’ een hilarische én schokkende documentaire over vier mannen die zichzelf de psychologische vernieling in hebben gelogen.

Daniël Brandsema