Control (2007)

Regie: Anton Corbijn | 119 minuten | drama, muziek, biografie | Acteurs: Sam Riley, Samantha Morton, Craig Parkinson, Joe Anderson, Nigel Harris, Nicola Harrison, Toby Kebell, Alexandra Maria Lara, Matthew McNulty, Ben Naylor, James Anthony Pearson, Tim Plester, Robert Shelly, Harry Treadaway

‘Control’ is het speelfilmdebuut van de Nederlandse fotograaf Anton Corbijn. Met deze film keert Corbijn terug naar waar het ooit voor hem begon: het Engeland van de late jaren 70, het tijdperk waarin punk en new wave de muziek en het modebeeld bepaalden van de jonge generatie. Als 24-jarige fotograaf was Corbijn op de bonnefooi naar Engeland gereisd om daar zijn muzikale helden te fotograferen. Zijn eerste opdracht betrof een postpunkbandje uit Manchester dat een debuutalbum had afgeleverd dat somber, intens en vernieuwend was. Het album heette Unknown Pleasures; het bandje Joy Division. Bijna dertig jaar later zien we in ‘Control’ de opkomst en ondergang van deze legendarische deprirockband en de persoonlijke hellevaart van zanger Ian Curtis.

Hoewel Corbijn van ‘Control’ geen muziekfilm wilde maken, speelt de muziek zeker in het eerste uur een dominante rol. Omdat die muziek niet al te ingewikkeld is, hebben de acteurs de nummers zelf ingespeeld. En hoe! Vooral het intense Transmission krijgt hier een uitvoering waar de energie vanaf spat. Tussen de bedrijven door zien we hoe de band met de nodige problemen kampt; van een pijnlijke managerswisseling tot de eerste epilepsieaanval van zanger Curtis.

Is de film als bandbiografie al redelijk geslaagd, als kroniek van Ian Curtis’ persoonlijke ondergang is hij niet te overtreffen. Zonder de boel ooit te simplificeren, laat ‘Control’ zien hoe de combinatie van ziekte (epilepsie), stevige medicinatie, relatieproblemen, werkdruk en uitputting te veel gewicht legde op de frêle schouders van de zanger. Die zanger wordt ook nog eens formidabel vertolkt door de onbekende acteur Sam Riley. Riley laat een breed scala aan stemmingen zien, van romantische dagdromerij tot diepe wanhoop. Hiermee maakt hij van Curtis een geloofwaardig en diep menselijk personage, waarvoor je als toeschouwer wel sympathie móet opbrengen.

Toch is ‘Control’ nog geen perfecte film geworden. De derde pijler waarop de film rust, de relatie van Curtis met vrouw Debby en minnares Annik, pakt veel minder goed uit. Terwijl er maar één Joy Division is, kun je met ontrouwe echtgenoten een binnenzee dempen. Om dergelijke relaties boeiend neer te zetten, is veel meer nodig dan ‘Control’ hier doet. Afgezien van onnodige (en soms onhandige) scènes – het huwelijksaanzoek, het besluit om kinderen te nemen, de onvermijdelijke ruzies – gaan de gesprekken tussen man en vrouw gebukt onder een overmaat aan clichés. Erger wordt het nog als minnares Annik opduikt, een bleek personage dat helemaal niets te melden heeft.

Gelukkig blijft het bij dat ene minpunt. Voor de rest heeft Corbijn met ‘Control’ een geslaagd en opvallend zelfverzekerd debuut afgeleverd. Dat de film qua (zwart-wit)fotografie smaakvol zou uitpakken, was te verwachten. Al opmerkelijker is het dat de debuterend regisseur zijn acteurs tot zulke sterke vertolkingen kon inspireren. Maar dat Corbijn zijn publiek met een brok in de keel huiswaarts stuurt, is misschien nog wel de grootste verrassing. We waren al trots op Anton de fotograaf, nu zijn we minstens zo trots op Anton de regisseur.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 11 oktober 2007