Corsage (2022)
Regie: Marie Kreutzer | 115 minuten | biografie, drama | Acteurs: Vicky Krieps, Colin Morgan, Raphael von Bargen, Finnegan Oldfield, Jeanne Werner, Alma Hasun, Aaron Friesz, Alexander Pschill, Manuel Rubey, Katharina Lorenz, Ivana Urban, Marlene Hauser, Tamás Lengyel
Keizerin Elizabeth in Beieren, vanaf haar zestiende jaar getrouwd met Keizer Frans Jozef I van Oostenrijk en Hongarije, wordt veertig maar slaat liever de festiviteiten over. Ze heeft drie kinderen gebaard en kampt voortdurend met gewichtsproblemen. Elke dag moeten de dienstmeisjes haar korset nog ietsje strakker aansnoeren. Inmiddels worden haar nietigste gewichtsfluctuaties breed uitgemeten in de pers. De welbespraakte en belezen Elisabeth (Vicky Krieps) voelt zich afgeschreven als droomprinses in een samenleving waar de gemiddelde vrouw vaak niet voorbij de veertig raakt. Sowieso voelt ze zich ongemakkelijk binnen de strikte protocollen van het hofleven in Wenen, die vervloekte keizerlijke stad. Het liefst zou ze zich willen ontdoen van het adellijk keurslijf en zelf bepalen waar ze gaat en staat. Bovendien voelt ze zich diep ongelukkig in de liefde. Daarover vertelt de sprookjesprinses van de negentiende eeuw in een belegen voice-over aan de kijker dat niemand echt van iemand houdt. Je valt vooral voor de delen die jou bekoren, hetgeen dat je zelf mist en kan projecteren op de ander. Dit alles neemt niet weg dat Elisabeth een geadoreerde superster van haar tijd is.
Ook al is de concurrentie moordend – over Sisi worden per jaar gemiddeld drie producties gedraaid in Duitstalig gebied – stormt Oostenrijks regisseur Marie Kreutzer het Europese filmhuiscircuit binnen met een eigenzinnige kijk op de herfstjaren van Elizabeth. Terecht vergaf Kreutzer de hoofdrol aan de getalenteerde en geboren dondersteen Vicky Krieps. Ze had eerder met Krieps samengewerkt op het succesvolle ‘Was hat uns bloß so ruiniert’ (2016) en de actrice had haar ook op het idee gebracht om een Sisi-film te maken. Bovendien schreef Kreutzer het scenario. Daarin passeren de vele schandalen rondom de keizerin de revue, waaronder affaires aan beide kanten van het huwelijksbed, decadente feesten en de vermeende anorexia nervosa en het suïcidaal gedrag. Ook komt er nationale politiek aan bod met de explosieve situatie rond de Serven in het keizerrijk. De film presenteert dit politieke ongemak onder Karel Jozefs regeerperiode (uiteindelijk de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog) als het laten vallen van het woordje klimaatcrisis tijdens een feestje dat gezellig moet blijven.
Regisseur Kreutzer is behoorlijk in haar nopjes met het gebruik van postmodernistische foefjes. Het is een beetje Jean-Luc Godard daar en een snuifje Bertolt Brecht hier. Film is film en geen werkelijkheid. En getuige de vele anachronismen in ‘Corsage’ is het zeker al geen accurate en directe reflectie van de historisch werkelijkheid. Er is bijvoorbeeld een lakei met een stofzuiger in beeld. Ook kiest Kreutzer ervoor om moderne musea-ingangen van de paleizen en zwaar gehavende landhuizen niet digitaal op te poetsen. Hoewel deze dramaturgische keuzes het historische realisme niet bevorderen, geeft het wel de kans aan visueel rijke metaforen. Zo is een digitaal onaangeroerd landhuis, dus in totaal vervallen staat, van een Brits liefje heel toepasselijk wanneer Elizabeth hem zonder blikken of blozen verlaat en daarmee zijn hele familie uit de adelstand wist.
Het puntige ‘Corsage’ is vorm van filmisch revisionisme, een strenge correctie op eerdere Sisi-films. Het is zeer kritisch op het romantische beeld van de keizerin die in wezen een verre van gelukkig leven leidde. ‘Marie Antoinette’ (Sofia Coppola, 2006) kun je bijvoorbeeld beschouwen als een revisionistische zuster. Evenals Coppola’s film staat het drama van het keurslijf voor de vrouw in kwestie op nummer één. In beide gevallen hebben de protagonisten liefde in zich maar kunnen het door de onwrikbare, niettemin extreem opulente, omstandigheden niet of nauwelijks uiten. Kreutzer handelt dus meer in ideeën en concepten over Elizabeth in Beieren en de tijd waarin ze leefde dan dat de regisseur een zo waarheidsgetrouw mogelijke biografie nastreeft. De rol van de vrouw in de andere Europese vorstenhuizen zijn daarom nooit ver weg in de verbeelding.
De makers van ‘Corsage’ maken vrij veel sterke en vooral gewaagde keuzes. Tijdens de ruzies tussen de keizerlijke echtlieden komen de contrasten tussen Elizabeths wil en het autoritaire en patriarchale hofleven het meest bijtend naar voren, wat leidt tot meestal ongewillige compromissen. Op die momenten zijn ook de acteurs op hun best. Bovendien draagt Krieps de film met gemak en is ze wellicht zelfs iets te comfortabel in de rol van antiheldin. Hier tegenover staan ook de nodige missers. De vertraagde sequenties met popmuziek zijn inmiddels uitgemolken, licht banaal en heeft de film gewoonweg niet nodig. Ook bepaalde specifieke piekmomenten van anachronistische dwarsheid, zoals wanneer Elizabeth een middelvinger opsteekt naar haar echtgenoot (Florian Teicht Meister) en prominente gasten, doen jammerlijk afbreuk aan de algehele zeggingskracht. Dan gaat de revisionistische aanpak net even overboord. Als ze alleen van tafel was gegaan en zonder pardon weggelopen van het gezelschap (daardoor breekt ze al allerlei protocollen, onder andere voor de keizer van tafel gaan), had je hetzelfde gezegd maar dan subtieler en daarmee krachtiger. Tenslotte zal het einde zeker discussie opleveren onder wel- en niet-Sisi-volgers. Onder meer omdat trouwer blijven aan de geschiedoverlevering wellicht al bizar en schokkend genoeg was geweest. Het neemt niet weg dat deze non-conformistische film over een rebelse Sisi prijzenswaardig is. Al is het alleen maar om de producties die te goeder trouw de mythen rond de keizerin blijven voortzetten de middelvinger te geven.
Roy van Landschoot
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 15 september 2022
DVD- en blu-ray-release: 10 mei 2023