Count Dracula (1977)

Regie: Philip Saville | 150 minuten | horror | Acteurs: Louis Jordan, Frank Finlay, Susan Penhaligon, Judi Bowker, Jack Shepherd, Mark Burns, Bosco Hogan, Richard Barnes, Ann Queensberry, George Raistrick, George Malpas, Michael Macowan, Susie Hickford, Belinda Meuldijk, Sue Vanner, Bruce Wightman, Izabella Telezynska

Deze BBC-produktie uit 1977 is een voor televisie gemaakte verfilming van Bram Stokers verhaal ‘Dracula’ en is in het verleden ook als een miniserie uitgezonden. We maken direct kennis met Jonathan Harker die afscheid neemt van zijn verloofde Mina om op zakenreis naar graaf Dracula te gaan. En naarmate de daaropvolgende gebeurtenissen de revue passeren vallen niet alleen de verschillen met andere Draculafilms, maar ook de overeenkomsten met Stokers boek op. Deze ‘Count Dracula’ is geen vrije bewerking met de meest buitenissige ontwikkelingen die mede in het leven worden geroepen om de kijker allerlei bloederige taferelen voor te schotelen, maar het is een verfilming waarin de weergave van Stokers verhaal voorop staat en dat daarmee vooral verhalend van aard is. Wel zijn er aangaande verschillende hoofdrollen afwijkingen van het boek te bespeuren – de personages Quincy Morris en Arthur Holmwood zijn hier versmolten tot een enkel personage en Dracula’s slachtoffers Mina en Lucy zijn hier zussen – en ook sommige gebeurtenissen komen niet geheel overeen met die in Stokers verhaal. Maar de verschillen zijn in vergelijking met andere Draculafilms zeer gering te noemen en de conclusie kan, zeker voor de Dracula-kenners, niet anders luiden dat deze productie de meest getrouwe verfilming vormt die er van Stokers boek te vinden is.

En het weet, door dezelfde langzame en geleidelijke opbouw van de gebeurtenissen in Stokers boek te hanteren, in een zo goed als dezelfde mate de beklemmende en duistere sfeer in diens verhaal te bereiken, met gebruik van dezelfde elementen als Stoker in zijn verhaal liet voorkomen. Met effectieve ondersteuning van muziek en veel aandacht voor details komen er dan ook tal van zaken uit het boek ‘Dracula’ voorbij: gothische decors, Victoriaanse kostuums, duistere kastelen, ruïnes, landhuizen, mistige kerkhoven, mistnevels, tal van nachtelijke opnamen met een juist gebruik van licht en donker, bosrijke landschappen… het komt allemaal in ruime mate voorbij en draagt bij aan de evenaring van de sfeer die in Stokers boek zo overheersend aanwezig is en die de liefhebbers daarvan ook als zodanig weten te waarderen. Een knappe prestatie, temeer daar deze verfilming op meerdere punten een low-budget indruk maakt.

Ook de diverse afzonderlijke gebeurtenissen uit Stokers boek dragen bij aan de geslaagde indruk die deze productie kenmerkt: de steeds groter wordende dreiging die er van graaf Dracula uitgaat nadat de gevolgen van zijn handelingen steeds duidelijker naar voren komen, zowel Lucy’s als Mina’s langzaam naar voren komende vampiertrekken,de scène waarin Lucy uit haar graf verrijst en er met haar wordt afgerekend, Dracula’s afrekening met Renfield, diverse achtervolgingen, de confrontaties die er zowel met graaf Dracula en diens menselijke helpers plaatsvinden… deze en tal van andere gebeurtenissen uit Stokers boek worden knap weergegeven. Met een interessant kijkje in het plaatsje Whitby waar een deel van de opnamen van deze verfilming zijn gemaakt en waar ook een deel van Stokers verhaal zich afspeelt. En hoewel deze productie door het voornamelijk verhalend karakter niet veel bloederige taferelen bevat komen er toch enkele in voor. De meest opvallende zijn wel de scènes waar de in een vampier veranderde Lucy een staak door het hart krijgt gejaagd en Dracula’s overgelopen helper Renfield de geest geeft. Weliswaar een opvallend contrast met de meer ingehouden aanpak die de overige scènes in de film kenmerkt, maar wel weergegeven op een manier die recht doet aan hoe Stoker het in zijn verhaal beschrijft.

Niet dat deze verfilming bloederige effecen nodig heeft om een geslaagde indruk te maken. Het verhaal, de weergave van de ontwikkelingen die daarin plaatsvinden en het geslaagd acteerwerk van de meeste castleden zijn daar genoeg voor. Jammer dan ook dat er herhaaldelijk te krampachtig wordt geprobeerd om de aanwezige beklemmende sfeer nog eens te benadrukken. Door middel van het gebruik van een soort als surrealistisch bedoelde zwart-wit beelden met lichtrode tinten, met name van het gezicht en de vampiertanden van graaf Dracula. Ze worden als begeleiding bij diverse gebeurtenissen in beeld gebracht, met name bij de her en der aanwezige confrontaties. Het doet deze film op een aantal punten wat gedateerd overkomen, ook door diverse andere ingebouwde optische effecten. Destijds waren ze ongetwijfeld iets nieuws en zijn ze met de beste bedoelingen in de film opgenomen, maar ze komen enkel overbodig over. Ook wat betreft de verschillende filmtypes die voor de binnen- en buitenopnamen zijn gebruikt zal het een kwestie van even wennen zijn, en had af en toe zowel de montage als de overgang naar een volgende scène beter gekund.

Het zijn echter maar kleine minpunten binnen deze sfeervolle en geslaagde verfilming. Iets dat niet mogelijk zou zijn zonder geslaagde acteerprestaties. Degelijk werk dan ook van van de meeste bij deze productie betrokken acteurs, hoewel dat van Louis Jordan als graaf Dracula wel wat explicieter had gekund, met name in het eerste deel van de film waarin Jonathan Harker in het kasteel van de graaf verblijft. Jordans Dracula komt te vaak te weinig charismatisch over, en zijn handelingen en uitspraken worden veelal te vlak gedaan om veel indruk te maken. In een later stadium komt Jordans optreden herhaaldelijk beter tot zijn recht. Maar de al dan niet onderkoelde dreiging die Stoker in zijn boek van Graaf Dracula uit laat gaan en die bekender Draculavertolkers in het verleden wel wisten uit te stralen weet Jordan niet altijd in voldoende mate te bereiken. Een ruime compensatie vormt echter wel het geslaagd spel van de overige acteurs. Glansrollen van Frank Finlay en Jack Shepherd als de excentrieke Van Helsing en de gestoorde Renfield. Ook keurig werk van Bosco Hogan als Jonathan Harker, evenals dat van Susan Penhaligon en Judi Bowker als de door Dracula bedreigde Lucy en Mina.

Al met al een verfilming met wat minpuntjes, die echter verre worden overtroffen door de pluspunten. De getrouwe verfilming houdt wel in dat de gebeurtenissen zich in een langzaam tempo afspelen en dat er in meerdere scènes veel wordt gepraat. In combinatie met de 150 minuten die deze productie telt kan het daarmee wel een lange zit vormen. Voor de fans van Stokers boek echter, en ook voor de niet-kenners, is deze ‘Count Dracula’ de meest getrouwe verfilming die er van Stokers verhaal te vinden is en is het er ook een die de sfeer van Stokers ‘Dracula’ op de meeste onderdelen keurig weet te evenaren. Een film die voor de Draculafans en voor de liefhebbers van Stokers verhaal dan ook zonder meer is aan te bevelen.

Frans Buitendijk