Countdown to the Rains (2013)

Productie: Sarah Peat | 177 minuten | documentaire | Met: Kate Humble, Simon King

In het Zambiaanse Luangwa National Park zijn de laatste weken van het droge seizoen aangebroken. Slechts een enkele rivier stroomt nog, terwijl de (drink)poelen in het gebied gaandeweg in omvang slinken en opdrogen. Naarmate de spanning stijgt, wachten dieren als leeuwen, luipaarden, nijlpaarden, buffels, nijlkrokodillen, gieren en hyena’s geduldig op de naderende regens. Veel grazers hebben echter minder keuzemogelijkheden en moeten drinken in de gevaarlijke oeverzone van de rivier, een plek waar roofdieren continu op de loer liggen.

‘Countdown to the Rains’ is een behoorlijk ambitieuze documentairereeks van de BBC die zich richt op de overgang tussen het droge en natte seizoen in een wild en bijzonder mooi stukje Afrika. Het Luangwa National Park is namelijk een gebied waar je veel bijzondere Afrikaanse natuuriconen in levenden lijve kunt aanschouwen. Zo heeft de Luangwarivier de hoogste concentratie nijlpaarden op aarde, terwijl ook dieren als nijlkrokodillen, leeuwen, luipaarden, olifanten en kafferbuffels er in aardige aantallen voorkomen. Om de dieren en de interactie tussen de verschillende soorten zo goed en gedetailleerd mogelijk vast te kunnen leggen, heeft de Britse staatsomroep kosten noch moeite gespaard voor deze driedelige documentairereeks. Dankzij tientallen camera’s, waarvan er een aantal middels infrarood ook de nachtelijke gebeurtenissen langs de rivier kunnen volgen, langs de oevers verspreide filmploegen en een team wetenschappers kan de kijker de lotgevallen van de dieren op de voet volgen.

Al in de eerste aflevering wordt duidelijk dat het vooral voor herbivoren geen sinecure is om te overleven tijdens de droogste periode van het jaar, zeker niet als de regens ook nog eens langer uitblijven dan normaal. Olifanten, nijlpaarden, buffels en antilopen moeten grotere afstanden afleggen (en dus ook grotere risico’s nemen) om aan voldoende groenvoer te komen omdat vrijwel alle vegetatie in de buurt van de rivieroever verdord is. Bovendien worden de nijlpaarden door het verdwijnen van het water gedwongen om dichter op elkaar te zitten en moeten de zwaargewichten het doen met ondiepere waterpartijen, waardoor hun gevoelige huid veel meer blootgesteld wordt aan de zon. We zien dan ook dat niet alle dieren de beproevingen van het droge seizoen met succes doorstaan. Maar het credo ‘de een zijn dood is de ander zijn brood’ doet zeker in de natuur vaak opgeld. De grote aantallen door de droogte gevelde of verzwakte herbivoren betekenen namelijk een vreetfestijn voor roofdieren en aaseters zoals leeuwen, luipaarden, nijlkrokodillen (de scène waarin een heel legertje vleesetende reptielen zich stort op een nijlpaardenkarkas is fascinerend en een beetje luguber tegelijk), gevlekte hyena’s, gieren en zelfs de uiterst zeldzame Afrikaanse wilde honden. Als in de laatste aflevering de regens eindelijk arriveren, ondergaat het gortdroge landschap een wonderlijke metamorfose die fraai in beeld wordt gebracht.

‘Countdown to the Rains’ slaagt er uitstekend in om de balans tussen realisme en emotie te bewaren. De presentatoren Kate Humble en Simon King tonen wel empathie en oprechte belangstelling voor al het moois dat ze zien, maar houden voldoende afstand om niet te vervallen in overmatig antropomorfisme. Bovendien gunt het presentatieteam ons tussendoor ook interessante kijkjes achter de schermen en krijgen we thuis op de bank ook mee dat het maken van een grote natuurdocumentaire best een krachttoer is. Maar de topsterren van de reeks zijn natuurlijk de dieren. En in dat opzicht profiteert ‘Countdown to the Rains’ sterk van een paar rasechte characters zoals een taai olifantje dat een deel van zijn slurf mist, een charismatische troep leeuwen en een imposante moederkrokodil. ‘Countdown to the Rains’ is een prachtig portret van een fraai en grillig stukje Afrika, een plek waar het schaarse water de kringloop van het leven dirigeert.

Frank Heinen

Waardering: 4

DVD- en blu-ray-release: 17 april 2015 (BBC Earth: Elements of Nature box).