Crimes of the Future (2022)
Regie: David Cronenberg | 108 minuten | horror, drama | Acteurs: Viggo Mortensen, Léa Seydoux, Kristen Stewart, Don McKellar, Tanaya Beatty, Jason Bitter, Welket Bungué, Denise Capezza, Ephie Kantza, Lihi Kornowski, Nadia Litz, Yorgos Pirpassopoulos, Scott Speedman
Ergens langs de Zuid-Europese kust, in de nabije toekomst, creëert performance-kunstenaar Saul Tenser (Viggo Mortensen) nieuwe organen in zijn lichaam. Dit is een uiterst precair en zwaar proces van maanden waarin Tenser de grootste moeite heeft met basale zaken, zoals het opnemen van voedsel. Vervolgens haalt artistiek en romantisch partner Caprice (Léa Seydoux), een voormalige topchirurg, de unieke organen uit het lichaam van Tenser tijdens avantgardistische liveoptredens. Na een optreden vertelt frequent bezoeker Lang Dotrice (Scott Speedman) aan Tenser dat zijn overleden zoontje de volgende stap is in de menselijke evolutie. Hij wil dit via de vooruitstrevende kunstenaar aan de wereld verkondigen. Ondertussen worden Tenser en Caprice op de hielen gezeten door het slijmerige duo Timlin (Kirsten Stewart) en Wippet (Don McKellar), secondanten van een overheidsministerie die biologische anomalieën registreren en categoriseren, en de koele detective Cope (Welket Bungué), die onderzoek doet naar een mysterieuze rebellengroep. Welkom in de krankzinnige wereld van filmmaker David Cronenberg!
Eigenlijk is het ook welkom thuis voor Cronenberg. Al twee decennia lang had de Canadese regisseur geen horrorfilm meer gemaakt. Maar alsof het de dag van gister is, is het verhaal over Saul Tenser een intense continuering van persoonlijke obsessies en maatschappelijk thema’s uit Cronenbergs eerdere bodyhorror films. Als het ware eet de regisseur, die zelf ook op het scenario broedde, zich een nieuw kronkelig pad door het eigen oeuvre heen. “Chirurgie is de nieuwe seks” echoot de wanhopige slogan “long live the new flesh” en maatschappijkritiek uit ‘Videodrome’ (1983). Met de verering van het fysieke innerlijk, orgaanmutaties als begeerde metamorfose, verbindt kunstenaar Tenser zich aan de eeneiige tweelingbroers en gynaecologen Mantle in ‘Dead Ringers’ (1988) en aan de professor, die zijn eigen kankers cultiveert en verkoopt, in de eerste iteratie van ‘Crimes of the Future’ (1970). Net als in ‘Crash’ (1996) exploreert Cronenberg weer de relatie tussen plezier en pijn, seks en dood, in een wereld waar pijnsensatie eerder uitzondering dan regel is. Bovenal is de regisseur gefascineerd door de mate waarin het menselijke moraal een rol speelt bij de definitie van het abnormale.
Het meest bevreemdende en tegelijkertijd soms nare aan ‘Crimes of the Future’ is dat het een vorm van sensualiteit uitstraalt, ook al voeren verval en chaos de boventoon. Hoewel de meeste mensen geen pijn meer kunnen ervaren in deze sinistere toekomstvisie, zijn ze bijna helemaal op zichzelf gericht, compleet naar het lichaam gekeerd, constant op zoek naar enige sensatie. Enorme tragisch natuurlijk, want wat is het lichamelijke, leven, zonder pijn en daaraan gerelateerde emoties? Echter de mens is altijd in transitie in Cronenbergs visie; het transmenselijke is het nieuwe normaal. En evolutie leidt tot een zekere ondergang van wat ‘normaal’ is, maar de daarvan uitgaande verandering zet tevens het leven, in wat voor vorm dan ook, voort.
Wederom tovert Cronenberg een film tevoorschijn die zowel het lichaam als de geest masseert op onbekende plekken. ‘Crimes of the Future’ is unheimisch, prikkelend, intellectueel en af en toe zelfs aandoenlijk. Zeer gebalanceerd weet de ouwe rot in het vak nog altijd zintuigelijke horror te combineren met artistiek en intellectueel onderzoek naar de grenzen van het mens zijn. Verder is de film een aardige neo noir met pikante thrillerelementen, hetzij van het tragere soort. Evenals misdaden in de toekomst komen Cronenbergs films in vele, immer veranderlijke, gedaantes waar je vaak moeilijk de vinger op kunt leggen. Laat dat je niet ontmoedigen, zie het juist als een uitdaging. Steels voelt ‘Crimes of the Future’ dan ook als een artistiek testament van een buitengewone stem.
Roy van Landschoot
Waardering: 4
Bioscooprelease: 2 juni 2022
DVD- en blu-ray-release: 26 oktober 2022