Criminal Activities (2015)

Regie: Jackie Earle Haley | 94 minuten | misdaad, drama, thriller | Acteurs: Michael Pitt, Dan Stevens, Christopher Abbott, Rob Brown, Edi Gathegi, Jackie Earle Haley, John Travolta, Morgan Wolk, Travis Aaron Wade, Alan B. Jones, Chris Haley, Christopher Jay Gresham, Bobby C. King, Tyrone Jenkins, Rex Baker

Voor de vier hoofdpersonages van ‘Criminal Activities’ lonkt het grote geld. Na de zelfmoord van een gezamenlijke vriend komen ze op het spoor van een financieel lucratieve investering die de jongvolwassenen meer levensvreugde moet brengen. De indirecte aanvaring met vergankelijkheid en de dood geeft ze de moed om die risicovolle gok daadwerkelijk te wagen. Met een fors geldbedrag nemen ze een groot aandeel in een succesvol farmaceutisch bedrijf. Maar dan gaat alles fout. Goed fout. De eigenaar van het bedrijf blijkt een frauduleuze charlatan te zijn. Naar hun geld kunnen ze fluiten. Geld dat bovendien niet uit eigen portemonnee afkomstig is. Een vooraanstaand maffiabaas (vertolkt door John Travolta) heeft de vier jongeren het geld geleend. Die stelt ze ter boetedoening voor een dilemma. Hun leven of hun hulp bij het ontvoeren van een rivaliserende crimineel. Schoorvoetend gaan ze verder met de maffiabaas de criminele zee in.

De zaken lopen daarop, niet geheel verrassend, finaal uit de hand. ‘Criminal Activities’ doet wat betreft die structuur sterk denken aan het succesvolle vroege werk van Quentin Tarantino en, vooral, Guy Ritchie. Maar waar die twee hun films een zekere gelaagdheid wisten mee te geven, blijft ‘Criminal Activities’ opvallend plat en kortzichtig. Het veelvuldige bloedvergieten en het grote arsenaal aan scheldwoorden gaat niet gepaard met enige dialoog van betekenis, die op zijn beurt al het geweld rechtvaardigen kan. Daardoor blijft de film hangen in een unilaterale en overdreven ernst, die de betrokkenheid hevig tekort doet.

Het acteerwerk, het beeld en het geluid conformeren zich aan die ernst. Het komt daardoor misschien allemaal enigermate aannemelijk over, toch schort er iets cruciaals aan deze benadering. Juist datgene wat de films van voornoemde regisseurs zo uitzonderlijke maakt, laat zijn gezicht hier nergens zien: ironie. Ironie is het stijlmiddel bij uitstek om diepte te geven aan personages en gebeurtenissen. Bovenal, op zichzelf ook tamelijk ironisch, verkleint het de afstand tussen film en werkelijkheid. Omdat de mens zelf ook die meerlagigheid kent. Ironie vergroot, kortom, geloofwaardigheid.

Precies daar ligt het grootste obstakel van ‘Criminal Activities’. De vier hoofdpersonages blijven steken in onnozele eendimensionaliteit. Wanneer de ontvoering van de rivaliserende crimineel eenmaal is geslaagd, doen ze zelf alles fout wat maar fout kan gaan. Ze noemen elkaar, afspraak of niet, vrijwel meteen bij de voornaam. De bivakmutsen die ze bij de kidnapping gebruikten, gaan zelfs nog sneller af. Ze verblijven constant met het slachtoffer in de zelfde ruimte, waardoor die steeds meer grip op zijn belagers krijgt. Dat de zaken volledig uit de hand lopen, hebben ze dus hoofdzakelijk aan zichzelf te danken. De keuze voor de risicovolle, maar aantrekkelijke investering waar de film mee begint is nog te begrijpen, maar voor de onveranderlijke domheid die volgt is geen excuus. Daar verandert zelfs de twist aan het einde weinig meer aan.

Wouter Los

Waardering: 2

Bioscooprelease: 14 januari 2016
DVD- en blu-ray-release: 29 april 2016