Cruising (1980)

Regie: William Friedkin | 102 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Al Pacino, Paul Sorvino, Karen Allen, Richard Cox, Don Scardino, Joe Spinell, Jay Acovone, Randy Jurgensen, Barton Heyman, Gene Davis, Arnaldo Santana, Larry Atlas, Alan Miller, Sonny Grosso, Ed O’Neill, Michael Aronin, James Remar, William Russ, Mike Starr, Steve Inwood, Keith Prentice, Leland Starnes, Robert Pope, Leo Burmester, Bruce Levine, Charles Dunlap, Powers Boothe, James Sutorious, Richard Jamieson, Jimmy Ray Weeks, David Winnie Hayes, Carmine Stippo, James Hayden, Todd Winters, Robert Carnegie, Sylvia Gassel, Dennis Shea, Henry Judd Baker, Larry Silvestri, Kevin Johnson, Lawrence Lust, Louie Grenier, Penny Gumeny, Burr DeBenning, Ray Vitte, Mike Barbera, Joseph Catucci, Robert Dugan, Dan Sturkie, Linda Gary

‘Cruising’ is een controversiële film van regisseur William Friedkin, die eerder verantwoordelijk was voor de horrorklassieker ‘The Exorcist’. De film speelt zich af in de gay scene van New York, waar politieagent Al Pacino undercover gaat om een seriemoordenaar op te sporen. Het personage van Pacino ontwikkelt zich op een boeiende manier, de setting van de film is ongebruikelijk – je zou kunnen zeggen: origineel – en de toon is donker en naar.

Het idee van regisseur Friedkin om een film te maken over een moordenaar die rondwaart in de gay scene, viel niet in goede aarde in de Amerikaanse homogemeenschap. Tijdens de opnames van ‘Cruising’ probeerden demonstranten roet in het eten te gooien door bijvoorbeeld lawaai te maken of andere, belemmerende acties uit te voeren. Friedkin was echter niet te vermurwen en maakte uiteindelijk een bijzondere en tegelijkertijd bizarre film, waarin hoofdrolspeler Pacino steeds verder verzeild raakt in de wereld van homo-erotiek en SM. De vele protesten tegen de film hadden uiteindelijk wel succes, want het groots aangekondigde project van Friedkin werd een flop.

Maar slecht is de film geenszins, integendeel. Pacino kennen we voornamelijk uit echte ‘mannenfilms’, zoals ‘Scarface’ of ‘Carlito’s Way’. Het is dus wel even wennen om hem in ‘Cruising’ gekleed te zien gaan in leren kleding en pet, rondhangend in gay bars om erachter te komen waar de seriemoordenaar zich ophoudt. Het is niet Pacino’s meest opvallende rol, maar met name de twijfels die het undercoverwerk bij hem oproepen – ook ten aanzien van zijn vriendin – vertolkt hij met verve. De eenzaamheid van het personage van Steve Burns doet soms denken aan dat van Serpico in de gelijknamige film van Sidney Lumet. Paul Sorvino (‘Goodfellas’) is uitstekend als Pacino’s superieur, die door dik en dun vertrouwen houdt in zijn protegé. Sorvino is uiterst serieus en koelbloedig en hard naar de soms hevig twijfelende Pacino, die steeds dieper wegzakt in het bizar vormgegeven homomilieu van Friedkin. Let ook op interessante bijrollen van James Remar (‘The Warriors’), Powers Boothe (‘Southern Comfort’) en Ed ‘Al Bundy’ O’Neill.

Het moet gezegd dat de episodes over de seriemoordenaar niet het sterkste onderdeel vormen van de film. Het spreekt bijna voor zich dat hij een moeilijke jeugd heeft gehad en zijn vader hem nooit heeft gemogen, maar daarnaast komt Richard Cox vaak wel erg houterig over als acteur. Hij heeft niet alleen een vreemde, vervormde stem die weinig toevoegt aan zijn personage, maar de scènes waarin Cox zijn mannelijke slachtoffers oppikt en later gewelddadig aan hun einde brengt, zijn ook niet bijster sterk en hebben veel weg van de overdreven dramatiek die regisseur Brian De Palma dikwijls in zijn werk toepast.

‘Cruising’ is echter zeker de moeite van het kijken waard. Buiten de opvallende rol van Pacino (en zijn twijfels over zijn relatie en eigen ik), toont Friedkin een wereld die normaal gesproken verborgen blijft voor het grote publiek. De regisseur gebruikt veel blauwe en zwarte kleuren en afwisselend veel licht of juist veel schaduw in de gay bars, die hierdoor dikwijls een surrealistisch uiterlijk krijgen. Goede filmmuziek van onder andere John Hiatt, The Germs en Willy Deville. Let op de scène van een uitbundig dansende (!) Pacino in een donkere, rokerige kelder: hilarisch!

Robbert Bitter

Waardering: 4

Bioscooprelease: 21 augustus 1980