Dancer in the Dark (2000)

Regie: Lars von Trier | 135 minuten | drama, musical | Acteurs: Björk, Catherine Deneuve, David Morse, Peter Stormare, Vladica Kostic, Joel Grey, Cara Seymour, Jean-Marc Barr, Vincent Paterson, Siobhan Fallon, Udo Kier, Jens Albinus, Reathel Bean, Mette Berggreen, Stellan Skarsgård

Lars von Trier doet het weer. Na ‘Breaking the Waves’ (1996) voert hij wederom een vrouw op die zich geheel opoffert voor de liefde. Na het lichtvoetiger – al is dat bij Von Trier een overdreven term – tussendoortje ‘The idiots’ dalen we met ‘Dancer in the Dark’ opnieuw af in het riool van de menselijke emoties, waarvan de stank alleen te vermijden is door de bioscoop uit te lopen – wat bij ‘Breaking the Waves’ ook gebeurde – of de tv uit te zetten. Voor de sterke magen ontvouwt zich echter een bijzondere wereld: die van onbreekbare hoop en vertrouwen.

Björk is ontwapenend als de kinderlijke Selma, die door haar goedheid alleen maar vrienden lijkt te hebben en ondanks haar ernst en trots onbaatzuchtig is. Maar van die goedheid wordt toch misbruik gemaakt en in de wereld van Von Trier is er dan geen weg meer terug. Selma laat zich letterlijk en figuurlijk naar de slachtbank leiden, als een vrouwelijke Jezus. Haar martelaarschap vindt ze belangrijker dan de mensen om zich heen, maar je kunt het haar niet verwijten. Ondanks alle ellende die haar naïviteit veroorzaakt blijft het vertrouwen in het goede ook in ‘Dancer of the Dark’ overeind.

Björk – Gudmundsdottir; haar achternaam laat ze als artiest achterwege – is de perfecte Selma. De elfachtige IJslandse heeft een onverwoestbare uitstraling van puurheid waar de realiteit geen vat op lijkt te kunnen krijgen. Catherine Deneuve verrast sowieso door in deze film te verschijnen – tegenpool als ze is van het type Björk – maar het werkt wonderwel en ze kan zelfs geloofwaardig uitleggen hoe een fabrieksmachine werkt. De cast wordt verder opgevuld door de reguliere Von-Trier-entourage (Jean-Marc Barr, Stellan Skarskard); vaste cameraman Robbie Müller gebruikt ook in Dancer of the dark het onstabiele camerawerk weer succesvol als dramatisch hulpmiddel.

Lars von Trier wordt wel eens beschuldigd van effectbejag, maar het enige dat je hem eigenlijk kan verwijten is dat het tot op het randje gaat en soms zelfs bewust erover. De (zelf-)moordscène halverwege de film doet wel een beetje ongeloofwaardig aan. Het huiveringwekkende slot kan beter een verrassing blijven, maar diegenen die ‘Breaking the Waves’ gezien hebben zijn alvast gewaarschuwd…

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 oktober 2000