Daniele Gatti – Ouverture voor een dirigent (2016)

Regie: Carmen Cobos | 78 minuten | documentaire, muziek | Met: Daniele Gatti

Het Koninklijk Concertgebouworkest heeft in haar bestaan sinds 1888 slechts zes chef-dirigenten gekend. In het najaar van 2016 treedt de zevende aan: de in Milaan geboren en getogen Daniele Gatti. Carmen Cobos, kind aan huis bij het Koninklijk Concertgebouworkest – eerder maakte ze ‘Nelsons No. 5’ en produceerde ze Hetty Honigmanns ‘Om de wereld in 50 concerten’, laat het publiek in ‘Daniele Gatti – Ouverture voor een dirigent’ kennismaken met de opvolger van Mariss Jansons.

Ondanks dat duidelijk is dat Engels beslist niet zijn moedertaal is, is de spraakzame Gatti een prettige talking head. Zijn verhalen over zijn jeugd en muzikale vorming zijn vol van details en worden zo kleurrijk verteld, dat je daadwerkelijk het gevoel krijgt hem beter te leren kennen. Hoe hij als verlegen jochie in de tram zijn boeken zo droeg dat niemand zou zien dat het iets met muziek te maken heeft, spreekt al boekdelen, laat staan de bekentenis dat hij dat nu soms nog steeds doet. Mooi is ook om te horen hoe hij van ‘slechtste leerling van het conservatorium’ (waar hij vanaf zijn tiende op zat, maar liever voetbalde dan studeerde) op vijftienjarige leeftijd ineens het licht zag en besloot dat hij dirigent wilde worden.

Gelukkig maar, want om hem aan het werk te zien is fantastisch. Gatti gebruikt zijn hele lichaam bij het dirigeren, zelfs alle gezichtsspieren zijn aan het werk. Met grappige metaforen maakt hij de musici duidelijk wat hij bedoelt. “Speel het eerder als een herinnering, niet als een echo.” Als leek is dat soms onbegrijpelijk, maar het is fascinerend om te zien en horen. Hij houdt altijd voet bij stuk, en zijn excentrieke methode dwingt respect af – kenmerkend is het fragment waarin een harpiste gevraagd wordt iets op zijn manier te spelen terwijl ze daar zelf niet achterstaat. Met een belofte (“I’ll bring you flowers”) krijgt hij het voor elkaar, maar waarschijnlijk had het ook zonder gekund.

De prachtige oude trams in het centrum van Milaan vormen een rode draad in de documentaire, de beelden hebben ook een dubbele laag. Dat geldt ook voor de stemmige opnamen in een kerk. Zoals een priester het woord van God brengt, geeft een dirigent een muziekstuk door aan het volk, dat lijkt de boodschap te zijn. De documentaire had wel baat gehad bij een iets strakkere montage – enkele fragmenten voegen weinig toe en geven de film een wat rommeligere uitstraling. Maar al met al is ‘Daniele Gatti – Ouverture voor een dirigent’ een aanrader voor liefhebbers van klassieke muziek. Mooi, intiem portret van een charmante maestro, die diep in zijn hart waarschijnlijk nog altijd dat verlegen voetballertje is.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 31 maart 2016
VOD-release: 25 augustus 2016
DVD-release: 25 augustus 2016