Dark Crimes – True Crimes (2016)

Regie: Alexandros Avranas | 92 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Jim Carrey, Marton Csokas, Charlotte Gainsbourg, Kati Outinen, Vlad Ivanov, Robert Wieckiewicz, Agata Kulesza, Piotr Glowacki, Julia Gdula, Zbigniew Zamachowski, Danuta Kowalska, Zygmunt Jozefczak, Marianna Figurska, Anna Polony

In The New Yorker van 11 februari 2008 stond een artikel van onderzoeksjournalist David Grann dat de naam ‘True Crime: A Postmodern Murder Mystery’ droeg. In het stuk werd een waargebeurde misdaad beschreven rond Krystian Bala, een Poolse schrijver die een lange celstraf uitzit vanwege de moord op de zakenman Dariusz Janiszewski. Hij kon worden opgepakt dankzij een oplettende rechercheur, die lange tijd in het duister tastte maar na het lezen van Bala’s debuutroman ‘Amok’ ineens op het juiste spoor kwam. De schrijver had gedetailleerd een moord beschreven die wel érg veel overeenkomsten had met de werkelijkheid. Dat kon geen toeval meer zijn, meende de rechercheur. Een verhaal als dit leent zich natuurlijk geweldig voor een verfilming. Aan de hand van Granns artikel schreef Jeremy Brock (‘The Last King of Scotland’, 2006) dan ook het scenario voor ‘Dark Crimes’ (2016). Alexandros Avranas, de Griekse regisseur die eerder ‘Miss Violence’ (2013) maakte, tekende voor de regie en voor de hoofdrol werd niemand minder dan Jim Carrey gestrikt. De beroepsgrappenmaker, die met name in de jaren negentig de ene film na de andere uitbracht, lijkt de laatste jaren wat onder de radar te zijn gebleven. De rol die hij in deze Pools-Amerikaanse productie speelt, ligt ver af van wat we van hem gewend zijn. Hoewel Carrey, met ‘The Number 23’ (2007), al eens eerder een rol in een thriller speelde, is het behoorlijk wennen. Zeker omdat zijn rechercheur Tadek zó bloedserieus en ernstig is, dat het bijna weer potsierlijk en lachwekkend wordt.

‘Dark Crimes’ begint fascinerend, met beelden van hoe het eraan toegaat in ‘The Cave’, een schimmige SM-club waar vrouwen naakt aan hondenriemen worden rondgeleid en waar alle vormen van misbruik die je je maar kunt voorstellen plaatsvinden. Hoe duister wil je het hebben? ‘The Cave’ speelt een cruciale rol in de zaak waar Tadek (Carrey) zijn hoofd over zal breken. Hij heeft zich al eens vergaloppeerd en is voor straf verbannen naar de administratieve afdeling van de politie in Wroclaw. Maar dan wordt het lichaam van een zakenman – en tevens een van de eigenaren van de club – gekneveld uit de rivier gevist. Niemand durft zijn vingers te branden aan de zaak, aangezien de hoge politiebaas Greger (Robert Wieckiewicz) een graag geziene gast was in ‘The Cave’. De gedesillusioneerde Tadek, die toch niets meer te verliezen heeft, bijt zich echter in de zaak vast en is er al vrij snel van overtuigd wie de dader is. Schrijver Kozlov (Marton Csokas) heeft in zijn nieuwste boek een moord beschreven die opmerkelijk veel overeenkomt met de werkelijkheid, inclusief details die je alleen kunt weten als je heel nauw betrokken bent bij de gebeurtenissen. Tadek kent het boek inmiddels uit zijn hoofd en ziet hoe langer hoe meer aanwijzingen richting de schuld van Kozlov. Maar meer bewijs dan een misdaadroman heeft hij niet. Zijn gezinsleven begint eronder te lijden en hij papt zelfs aan met Kozlovs ex-vriendin Kasia (Charlotte Gainsbourg), een gekwetste vrouw die haar blauwe plekken met trots draagt.

Een wazig accent, indrukwekkende grijze baard en kleding die doet denken aan een stoffig Sovjet-professor. Jim Carrey trekt alles uit de kast om serieus over te komen. Waar we hen kennen als hysterische lolbroek die – vaak tot vervelens toe – de ene grap na de andere op ons afvuurt, is hij hier zwaarmoedig en saai. Het past Carrey niet; die uitbundige humor is nou net zijn handelsmerk en kracht. Hij komt als acteur het best tot zijn recht in tragikomedies als ‘Man on the Moon’ (1999) en komische films met een serieus randje als ‘The Truman Show’ (1998) en ‘Eternal Sunshine of the Spotless Mind’ (2004). ‘Dark Crimes’ is veel te zwaar van toon, waardoor Carreys wat al te ingetogen performance haast lachwekkend wordt. De film neemt zichzelf sowieso veel te serieus; de minimalistische aanpak is nog tot daaraan toe, maar de kijker kan op geen enkel moment stoom afblazen met een luchtig moment, want die is er simpelweg niet. De grimmige sfeer, de stiltes, de verderfelijke personages en de ongemakkelijke muziek versterken dat benauwende effect nog maar eens. In een goede thriller is dat beklemmende juist een positief punt, maar in ‘Dark Crimes’ pakt het juist onvoordelig uit. Dat komt ook door het scenario, dat verstild meandert en doorkabbelt tot die ene wending die de makers in petto hebben. Tot dat moment gebeurt er echter bitter weinig, en dat wat er gebeurt wordt amper geduid of verklaard.

Een wending heeft deze thriller dus gelukkig wel, en Charlotte Gainsbourg zet met ogenschijnlijk weinig moeite het enige personage van vlees en bloed neer. Het zijn spaarzame hoogtepuntjes in deze zwaarmoedige Pools-Amerikaanse thriller die op papier veel meer meent te zijn dan ze in werkelijkheid is.

Patricia Smagge

Waardering: 2

DVD- en blu-ray-release: 15 november 2018