De achtste dag (2018)

Regie: Yan Ting Yuen, Robert Kosters | 92 minuten | documentaire | Met: Jan Peter Balkenende, Wouter Bos, Mervyn King, Yves Leterme, Didier Reynders, Jean-Claude Trichet, Nout Wellink

In september 2008 valt de Amerikaanse financiële dienstverlener Lehman Brothers om. Het is het begin van een ongekende bankencrisis die ook in Nederland en België gevolgen heeft. De Belgische bank Fortis had in 2007 ABN AMRO overgenomen, met 5 miljoen Nederlanders als klant. Als de bank in grote problemen komt door de ontstane kredietcrisis, moeten de Belgische en Nederlandse overheid ingrijpen. Tien jaar later blikken de hoofdrolspelers van toen in ‘De achtste dag’ terug.
Filmmaker Yan Ting Yuen en journalist Robert Kosters reconstrueren deze periode in het najaar van 2008 in deze interessante documentaire. Het biedt een fascinerend kijkje achter de schermen bij de besluitvorming van destijds, met financiële kopstukken Jean-Claude Trichet, President van de Europese Centrale Bank; Nout Wellink, President van de Nederlandsche Bank en Mervyn King, gouverneur van de Bank of England; en de verantwoordelijke politici: de minister-presidenten Jan Peter Balkenende (Nederland) en Yves Leterme (België) en hun respectievelijke ministers van Financiën Wouter Bos en Didier Reynders.

Behoorlijk openhartig vertellen de voormalige hoofdrolspelers hoe zij die dagen gehandeld hebben, wat ze dachten en hoe ze probeerden de enorme opgaven het hoofd te bieden. Een cruciale vraag die Wouter Bos zichzelf stelt, staat centraal: Hoe kun je het publiek geruststellen en paniek voorkomen zonder de waarheid geweld aan te doen? Zijn antwoord: door niet de hele waarheid te vertellen. De makers maken dit zichtbaar door interviews en verklaringen uit 2008 tegenover de bespiegelingen uit 2018 te zetten. In het openbaar was de toon destijds veel optimistischer dan de kopstukken in hun beraadslagingen waren. Het legt ook de culturele verschillen bloot tussen verschillende Europese landen en hoe het gebrek aan vertrouwen tussen België en Nederland de zaak enorm bemoeilijkt, zeker als de enige oplossing nationalisatie wordt: de overheden nemen Fortis en ABN AMRO over. Ook tien jaar later doet die strijd tussen de Belgen en de “Hollanders” vooral bij de Belgische hoofdrolspelers nog pijn. Opvallend is hierbij de rol van Wouter Bos daarin, ook in de manier waarop Bos er nu zelf met tevredenheid op terug kijkt.

‘De achtste dag’ heeft de opzet van een ‘traditionele’ docu met veel zogenoemde “talking heads” die in een studio het narratief aan elkaar praten. De geïnterviewde kopstukken zijn allemaal mannen die spreken over een politiek-bestuurlijk complexe situatie rond ingewikkelde financiële vraagstukken. Ze doen dat, grijzer en politiek gepensioneerd, bovendien over wat er zich àchter de schermen afspeelde tijdens de reddingsoperatie, iets waarvan het publiek niet op de hoogte is. De achtbaan van die dagen met alle ups en downs en nieuwe crises die bezworen moeten worden, was voor de hoofdspelers destijds lastig te bezweren en te begrijpen.


Het verdient een grote pluim dat de makers erin slagen om het geheel begrijpelijk te houden voor het publiek, dat de crisis destijds wellicht globaal gevolgd heeft en waarvan de herinneringen inmiddels vervaagd zijn. Regisseurs Yuen en Kosters verlevendigen de studio setting door middel van nieuwsberichten en korte impressies waarbij acteurs de silhouetten van de beleidsmakers uitbeelden. ‘De achtste dag’ biedt een fascinerende terugblik op de reddingsoperatie van Fortis / ABN AMRO in een ongekende financiële crisis. Maar wat hebben we er nu eigenlijk van geleerd? De hoofdrolspelers van destijds maken zich zorgen. De oorzaken lijken nauwelijks aangepakt en het gevaar van een nieuwe crisis ligt op de loer. Dat is misschien nog wel de meest verontrustende uitkomst.

Hans Geurts

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 april 2018