De avonturen van Pinocchio – Le avventure di Pinocchio (1972)
Regie: Luigi Comencini | 303 minuten | familie | Acteurs: Nino Manfredi, Franco Franchi, Ciccio Ingrassia, Andrea Balestri, Mario Adorf, Ugo D’Alessio, Lionel Stander, Mario Scaccia, Jacques Herlin, Zoe Incrocci, Carlo Bagno, Nerina Montagnani, Domenico Santoro, Paola Natale, Siria Betti, Ferdinando Murolo, Luigi Leoni, Brizio Mantinaro, Vittoria De Sica, Gina Lollobrigida, Riccardo Billi, Bruno Bassi, Giuseppe Caffarelli, Nazzareno Caldarelli, Enzo Cannavale, Roberto Caporali, Mario Cardarelli, Carlo Colombiaoni, Clara Colomiso, Antonio Danesi, Luigi De Ritis, Vera Drudi, Orlando D’Ubaldo, Mario Erlocani, Pino Ferrera, Pietro Gentili, Giovanna Lucci, Furio Meniconi, Jacques Merlino, Mario Narcisi, Mimmo Olivieri, Orazio Orlando, Roberto Pistone, Fredo Pistoni, Simone Santo, Galliano Sbarra, Willy Semmelrogge, Natal Siddi, Günther Stoll, Carmine Torre, Fred Willams
Carlo Collodi (pseudoniem van de Italiaanse schrijver en journalist Carlo Lorenzini) is bekend geworden als schrijver van het boek ‘Le avventure di Pinocchio’ (‘De avonturen van Pinocchio’). Collodi bedenkt het verhaal als hij de opdracht heeft een vervolgverhaal te schrijven voor een kindertijdschrift. In 1881 verschijnt de eerste aflevering van ‘Storia di un burattino‘ (‘Het verhaal van een marionet’). In eerste instantie eindigt het verhaal als Pinocchio in een hoge boom wordt opgehangen. Collodi krijgt echter zo veel brieven van lezers die naar het vervolg van het verhaal vragen, dat hij besluit meer avonturen te schrijven. Het verhaal krijgt nu ook een goed einde. De verhalen worden gebundeld en in 1883 uitgegeven. Het boek is een groot succes. Het wordt in veel verschillende talen uitgebracht en vele malen verfilmd.
Eén van de bekendste en populairste verfilmingen is ‘Pinocchio’ (1940) van Walt Disney. Pinocchio is daarin een jongen met Mickey Mouse-achtige trekken; hij heeft een groot hoofd, grote handen (met witte handschoenen) en voeten en draagt een Tiroler hoedje met veertje. Ook het verhaal heeft nogal wat veranderingen ondergaan. Zo heeft de krekel een veel belangrijker rol gekregen dan in Collodi’s boek. Volgens sommigen is de Pinocchio in deze film dan ook geen ‘Pinocchio’ meer.
De verfilming van Comencini daarentegen volgt het oorspronkelijke verhaal van Collodi. Pinocchio begint zijn leven als ondeugende pop. Zodra Gepetto zijn hoofd uit een blok hout heeft gesneden, steekt hij zijn tong uit naar hem uit, en zodra hij voeten heeft, verdwijnt hij op straat. Gepetto wordt door zijn toedoen door de politie opgepakt en komt in de gevangenis terecht. Als Pinocchio weer thuiskomt na zijn eerste avonturen, is hij helemaal alleen en lijdt hij honger en kou. Als Gepetto ook weer terugkeert, raakt Pinocchio bezield met goede voornemens. Op weg naar school bezwijkt hij echter voor de eerste verleiding die zijn pad kruist en raakt dan verzeild in allerlei avonturen. Gelukkig blijft de fee met het hemelsblauwe haar hem goed gezind en staat ze hem bij als dat nodig is. Steeds beter leert Pinocchio het verschil tussen goed en kwaad kennen en steeds meer mist hij zijn vader Gepetto.
Comencini’s ‘Le avventure di Pinocchio’ bestaat uit een zesdelige tv-serie. Elke aflevering duurt ongeveer vijftig minuten. Om de hele film te bekijken, moet dus wel de nodige tijd worden uitgetrokken. Maar al is het tempo laag, zeker voor deze snelle tijd, het draagt wel bij aan het creëren van de sfeer in eind negentiende eeuwse Italië waarin ‘Pinocchio’ zich afspeelt. Comencini weet die sfeer heel goed te treffen, ook door zijn keuze van locaties waar hij filmt: het armoedige gehucht waar Gepetto woont, het idyllische, onbedorven Italiaanse landschap waarin Pinocchio rondtrekt, de geheimzinnige boot waar de fee met het hemelsblauwe haar verblijft met haar vreemde bediende Slakje. Met zijn oog voor detail weet Comencini steeds de juiste snaar te raken. Maar de echte topprestatie wordt in deze film geleverd door hoofdrolspeler Andrea Balestri. Zijn Pinocchio is net als een echte jongen tegelijkertijd ondeugend en lief, houdt zich niet aan afspraken, maar is ook zo ontwapenend dat hij steeds weer vertedert. Maar heel weinig kijkers zullen bestand zijn tegen zijn bekoorlijkheid.
Iris Schreurs