De boekverfilming (1999)

Regie: Eddy Terstall | 88 minuten | drama, komedie | Acteurs: Dirk Zeelenberg, Femke Lakerveld, Alette Dirkse, Nadja Hüpscher, Najib Amhali, Dieuwertje Blok, Job Gosschalk, Fedja van Huêt, Rifka Lodeizen

Eddy Terstall is het lievelingetje van de Nederlandse filmwereld en dat is verdiend ook. Terstall levert met regelmaat vermakelijke Nederlandse films af. Zijn laatste film ‘Simon’ kreeg unaniem lovende kritieken en was de Nederlandse inzending voor de Oscar (werd helaas niet genomineerd). Terstall’s grote doorbraak was de hilarische ‘HUFTERS & Hofdames’ uit 1997. Met ‘De Boekverfilming’ vestigde hij definitief zijn naam als dé nieuwe Nederlandse regisseur.

Terstall maakt kleine herkenbare films waarin een bepaalde subcultuur venijnig op de hak wordt genomen. Zijn films hebben vaak realistische dialoog en vele rake grappen. ‘De Boekverfilming’ is niet anders. De film heeft als onderwerp de casting rondom een nieuwe film van een jonge aanstormende regisseur die zijn eerste grote project gaat doen. De zelfkritische grappen zijn niet van de lucht. Aangezien Terstall zelf het script heeft geschreven krijg je vaak het idee je de persoonlijke gedachten van de regisseur hoort. Het feit dat hij die woorden dan uit laat spreken door een Dirk Zeelenberg als een overduidelijke charlatan en egocentrist, waardoor de woorden een foute openingszin worden, werkt flink op de lachspieren.

Dirk Zeelenberg is fenomenaal als de foute regisseur Lars Schumann junior de tweede. Hij maakt van Lars een onuitstaanbare egotripper die zichzelf in het middelpunt van de bestelling plaatst door een gevoelige kunstenaar uit te hangen, ondertussen bijna-crises het bed inpratend. Het is een beeld dat iedereen stiekem wel eens heeft van een regisseur. Een beeld dat we graag willen zien en Terstall duidelijk ook. Dirk heeft duidelijk veel plezier in zijn rol. Het is ook een memorabele rol waarin een acteur totaal zijn gang kan gaan: uitdagend, speels, falend verleidelijk, hautain, arrogant, alles zit erbij. Natuurlijk heb je in een film over casting wat ‘slachtoffers’ nodig. Nieuwkomer Aletta Dirkse en vaste kracht Femke Lakerveld (ook in Terstall’s ‘HUFTERS & Hofdames’ en ‘Rent-a-Friend’ spelen twee actrices die dingen naar de ongedefinieerde rol. De derde kanshebber is echter diegene die er het meest uitspringt. Nadja Hüpscher is geweldig als de naïeve Noor. Haar huilscène tijdens de auditie werd een van de meest favoriete Nederlandse scènes om na te doen op de acteeracademies. Ze is lief, aandoenlijk en hilarisch tegelijkertijd. Hüpscher won het Gouden Kalf in 1999 voor beste actrice met deze rol. De vrouwelijke rollen zijn eigenlijk bedoelt om Terstall’s inzichten in de vrouwelijk psyche te tonen. Alle drie de vrouwen hebben problemen met hun relatie: Sofie heeft een open relatie met haar huisgenoot, Julia test haar Marokkaanse vriend of hij wel genoeg geïntegreerd is en Noor heeft haar ex-vriend als stalker achter zich aanlopen. De vrouwen in de film leren gaandeweg dat hun aannames van wie ze zijn en de relaties die ze gebruiken om hun identiteit vast te houden, onjuist zijn. Naarmate de film vordert wordt duidelijk dat ze alle drie vast zitten in hun eigen ideeën en dat ze zichzelf daar juist aan moeten onttrekken. Sofie leert dat ze niet de vrije wilde meid is wie ze is: ze kan de open relatie niet aan en is, in tegenstelling tot wat je denkt, niet bereid voor de rol het bed in te duiken. Julia denkt een liberaal te zijn, maar juist door die haar Marokkaanse vriend te testen op elke mogelijke manier, toont ze de bekrompenheid die in haar zit. Diegene die denkt zo open te staan is juist diegene die de deur sluit voor alle mogelijkheden. En dan Noor, Noor is de naïeveling die zenuwachtig voor de regisseur zit, een onweerstaanbare aantrekkingskracht heeft op mannen maar te naïef is om dat te erkennen. Noor leert om van zichzelf een zelfstandige vrouw te maken in plaats van het slachtoffer dat ze nu is. Op deze manier brengt Terstall een tweede laag aan in de film, dat op het eerste gezicht slechts een persiflage is van het Nederlandse filmwereldje.

De film ziet er niet altijd even netjes uit. Het camerawerk is soms wat krakkemikkig, het geluid is niet optimaal, sommige scènes zijn overbelicht en de muziek is ook niet geweldig, maar de sfeer is allesbepalend in deze film en die is prima. De film wordt opgeleukt door allerlei kleine rollen van ‘Bekende Nederlanders’ uit het filmwereldje: De bekende (en beruchte) ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ casting director Job Gosschalk speelt, niet geheel onverdienstelijk, de casting director Bob Kop. Diewertje Blok speelt de intelligente en begripvolle trio-date van Sofie. En er zijn tal van hilarische cameo’s van onder andere Fedja van Huêt, producent Matthijs van Heijningen, filmregisseurs Robert Jan Westdijk en Mike van Diem, actrice Manouk van der Meulen en Eddy Terstall zelf.

De Nederlandse film wordt niet vaak aangeprezen als een ‘must-see’ maar als je besluit toch een keer een Nederlandse film te zien, pak dan dit pareltje uit de schappen.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 mei 1999