De brief die nooit verzonden werd – Neotpravlennoe pismo (1960)

Recensie De brief die nooit verzonden werd CinemagazineRegie: Mikhail Kalatozov | 93 minuten | avontuur, drama | Acteurs: Innokentiy Smoktunovskiy, Tatyana Samoylova, Vasiliy Livanov, Evgeniy Urbanskiy, Galina Kozhakina, Boris Kozhukhov

In de meedogenloze taiga in Siberië is niets te vinden behalve eindeloze wouden en kale sneeuwvlaktes. Voor vier geologen is dit juist de uitgerekende plek voor het zoeken naar diamanten. Een nutteloze missie lijkt het, al creëren ze snel een goede band met elkaar ongeacht de omstandigheden. Rijkdom zullen ze hoogst waarschijnlijk niet vinden. Het enige waar ze alle vier op hun eigen manier moeite mee hebben is de liefde, wat zorgt voor spanningen en jaloezie.

De leider van de groep Kostya (Innokentiy Smoktunovskiy) schrijft brieven naar zijn vrouw die mijlenver van hem vandaan is. Er is geen enkele mogelijkheid om deze brieven te versturen, maar het geeft hem de kracht om positief te blijven in zijn zoektocht naar diamanten. Hij is niet de enige die verliefd is. Zijn twee jonge en jolige collega’s Tanya (Tatyana Samoylova) en Andrei (Vasiliy Livanov) hebben een vaste relatie met elkaar. Hun geluk kan niet op. De spierbonk Sergei (Evgeniy Urbanskiy) wordt van het ene op het andere moment stapelverliefd op Tanya, terwijl er aan het thuisfront iemand op hem wacht. Hij uit zijn frustratie op een brief waarin hij de liefde verklaart aan Tanya. De gemoederen lopen hoog op, totdat er plotseling een grote bosbrand uitbreekt in het woud. De liefde moet op zich laten wachten en het wordt een kwestie van overleven. In de wildernis is er geen teken van leven en met iedere nieuwe dag wordt de kans om gered te worden steeds kleiner.

Net als in ‘The Cranes Are Flying’ die Kalatozov drie jaar eerder maakte, experimenteert de Rus veel met de camera. Zo maakt hij vaak gebruik van een tracking shot, een techniek waarin een beweging van een voorwerp of persoon voor een langere tijd gevolgd wordt. Hiermee laat Kalatozov zien hoe oneindig groot de natuur van het koude en natte Siberië is. De situatie lijkt uitzichtloos voor de geologen die in deze hel ook nog moeten vluchten voor een verwoestende brand. Het levert desondanks mooie beelden op, zoals de silhouetten van de verdwaalde gelukszoekers die voor een vlammenzee staan. Op dit soort momenten wordt, door de schoonheid van de natuur, even vergeten dat het voor de hoofdpersonages alsmaar moeilijker wordt om door te zetten.

De beelden van Kostya en zijn collega’s die zwoegen door de sneeuw doen denken aan ‘The Revenant’ van Alejandro González Iñárritu. Niet heel vreemd, aangezien ‘De brief die nooit verzonden werd’ (‘Neotpravlennoe pismo’) een inspiratiebron was voor de Mexicaanse regisseur. Net als in zijn film wordt de rode draad van het verhaal verworpen wanneer Moeder Natuur besluit om het over te nemen. Een groot deel van ‘De brief die nooit verzonden werd’ draait om de uitputtingsslag in de taiga. Kalatozov laat zien dat het klimaat in Siberië voor niets of niemand terugdeinst en dat er grotere zorgen zijn dan liefdesproblemen.

Hoewel ‘De brief die nooit verzonden werd’ geen diepgaand verhaal heeft, creëert de film door middel van de strijd van de mens tegen de vernietigende natuur een emotionele lading. Wanneer de knop omgezet moet worden en men in overlevingsstand gaat, ontstaat er een ontroerende samenwerking. De strijd lijkt verloren na de zoveelste tegenslag, al is opgeven geen optie. De geologen blijven hopen op een veilige terugkeer naar de samenleving. Hun hoop in de liefde is wat hen overeind houdt, al denkt de Russische woestenij daar anders over.

Job Vijftigschild

Waardering: 4