De brief voor de koning (2008)
Regie: Pieter Verhoeff | 110 minuten | avontuur, familie | Acteurs: Yannick van de Velde, Quinten Schram, Victor Reinier, Daan Schuurmans, Derek de Lint, Monic Hendrickx, Michiel Romeijn, Gijs Scholten van Aschat
Driewerf hoera! Een Nederlandse film die niet over Nederlanders gaat en zich ook niet in Nederland afspeelt, maar die toch Nederlands is. Dat is een ongekend fenomeen. In Hollywood is dat ‘normaal’, denk aan al die fantasiefilms en al die films die zich zogenaamd in het buitenland afspelen, maar waarin iedereen Engels spreekt. In ‘De brief voor de koning’ spreekt iedereen dus Nederlands. Het is een goed teken, want het betekent dat Nederland als filmland genoeg zelfvertrouwen begint te krijgen om gewoon mooie en interessante of spannende films te maken, zonder dat het ‘typisch Nederlands’ hoeft te zijn. Of is het toch gewoon een heel Nederlandse film?
Per slot van rekening is ‘De brief voor de koning’ gebaseerd op het gelijknamige, zeer populaire, Nederlandse boek, geschreven door Tonke Dragt, dat in 1963 uitgeroepen werd tot ‘Boek van het Jaar’. Het budget van de film is ook erg Nederlands, minder dan tien miljoen, een bedrag waar Hollywood smalend de neus voor had opgehaald. Het lijkt ook bijna onmogelijk om te doen met zo’n keur aan acteurs dat voorbijkomt, zoals Gijs Scholten van Aschat, Hans Dagelet, Monic Hendrickx, Derek de Lint, Daan Schuurmans, Michiel Romeyn en nog vele anderen, ze moeten het haast voor niets hebben gedaan. Op de afdeling special effects is natuurlijk ook bezuinigd, maar dat geeft helemaal niet in deze, toch relatief realistische setting, zeker als je het vergelijkt met heldenepossen als ‘The Lord of the Rings’ en dergelijke fantasieën.
En er valt heel wat voor te zeggen om een avonturenfilm te maken, in een verzonnen wereld, die voor de verandering eens niet gevuld is met trollen en tovenaars, maar gewoon met mensen, stoere ridders welteverstaan. Iedereen heeft gelijke kansen, niemand heeft een toverstaf of andere speciale krachten, maar er moet gewoon onverschrokken geknokt worden en af en toe moeten er slimme oplossingen worden bedacht. Hoe zit het overigens met de vergelijking met LOTR? Alle avonturenboeken ná Tolkien lijken door hem beïnvloed en deze ook zeker. Het thema van de onschuldige, onervaren jongen die het lot van de wereld in zijn handen krijgt geschoven en tegensputtert, de zwart-wit voorstelling van goed en kwaad, de lange en gevaarlijke reis, de zwarte. rode en grijze ruiters, zelfs een soort Smeagol (Jaro) komt eraan te pas. Maar wat kan het schelen, bijna alle avonturenfilms zitten zo in elkaar.
Ondanks het bescheiden budget en het spaarzame (of wel héél subtiele?) gebruik van special effects, komt het allemaal spannend en spectaculair over. Het is dan ook een lekker ridderverhaal en er wordt flink wat gevochten. Iedereen is zichtbaar enthousiast en er wordt over de hele linie fijn gespeeld, ze hebben er zin in, dat zie je. De soms adembenemende locaties en prachtige kastelen zijn met zorg uitgezocht en mooi gefilmd in verschillende landen in Europa (België, Duitsland, Frankrijk), met dank aan director of photography Jules van den Steenhoven.
‘De brief voor de koning’ is een aanwinst voor ‘de Nederlandse film’. Avontuurlijk en spannend, zonder overdreven fratsen, Nederlands en toch heel internationaal. Petje af voor het team onder leiding van regisseur Pieter Verhoeff, die Tonke’s vijfenveertig jaar oude boek op het doek zet als een klassiek heldenepos, met de vaart van een hedendaags avontuur. Het boek werd al in negen talen vertaald en uitgegeven. Laten we hopen dat het de film net zo vergaat, want die verdient het overal gezien te worden.
Arjen Dijkstra
Waardering: 4
Bioscooprelease: 16 juli 2008