De jongen die niet meer praatte (1996)
Regie: Ben Sombogaart | 104 minuten | drama, oorlog, familie | Acteurs: Erçan Orhan, Halsho Hussain, Brader Musiki, Husna Killi, Louis Ates, Rick van Gastel, Heleen Hummelen, Peter Bolhuis, Han Kerkhoffs, Shielan Muhammad, Han Oldigs, Lava Sulayman, Cecil Toksöz
Mohammed, of zoals eigenlijk iedereen hem noemt Memo (Erçan Orhan), is een Turkse Koerd van rond de tien jaar oud. Hij leidt een rustig bestaan in Turkije, waar hij met zijn moeder en zusje woont. Zijn vader woont en werkt in Nederland om zo zijn gezin te onderhouden. Wanneer de situatie voor de Turkse Koerden echter plotsklaps verslechtert besluit zijn vader om Memo, samen met zijn moeder en zusje naar Nederland over te brengen, voor hun eigen veiligheid. Memo is het hier echter niet mee eens, hij is verliefd op zijn vaderland en wil zijn vrienden en familie niet achterlaten. Om zijn onvrede te uiten besluit hij vanaf het vertrek naar Nederland niet meer te praten.
‘De jongen die niet meer praatte’ uit 1996 is een van de eerste films van de Nederlandse regisseur Ben Sombogaart, die later nog verantwoordelijk zou zijn voor onder andere ‘Abeltje’ (1998), ‘Kruistocht in spijkerbroek’ (2006) en ‘De Storm’ (2009). Het is ook meteen een van zijn betere producties. De film geeft een interessante kijk op het leven van een gemiddeld buitenlands gezin dat noodgedwongen in Nederland is komen wonen en de impact die deze verhuizing op het gezin en in dit geval met name het zoontje Memo heeft. Memo kan en wil zich niet aanpassen aan zijn nieuwe leefomgeving. Alleen zijn leeftijdsgenoot Jeroen (Louis Ates), die hij op de basisschool ontmoet, lijkt zich echt om hem te bekommeren en probeert hem op weg te helpen in zijn nieuwe omgeving, hoe lastig dat ook is omdat Memo stug blijft zwijgen.
Hoewel het in eerste instantie lijkt alsof ‘De jongen die niet meer praatte’ een kinderfilm is, blijkt dit toch niet echt het geval te zijn. Daarvoor is het onderwerp van de film echt wat te serieus en te politiek gevoelig. Want ook al gaat de film niet al te diep op de politieke situatie van de Koerden in Turkije in en wordt door middel van een knappe scène op de basisschool in Nederland duidelijk voor kinderen uitgelegd hoe de situatie van de Koerden eruit ziet, het blijft toch een pittig onderwerp. Ook het verdere verhaal van de problemen die het gezin in hun nieuwe leefomgeving aantreft is redelijk serieus van aard waardoor het hier eerder een dramafilm betreft.
Het is zeker bewonderenswaardig dat regisseur Ben Sombogaart met een vrijwel geheel onervaren cast en een lastig onderwerp toch iets moois van ‘De jongen die niet meer praatte’ weet te maken. De film is echter zeker niet perfect. Waar het in het begin heel interessant en ook begrijpelijk is dat Memo weigert te praten, wordt dit naar het einde van de film toe toch lichtelijk irritant. Vooral omdat er een aantal situaties plaatsvinden waarin het gewoon raar is dat Memo blijft zwijgen. Hij weet de kijker dan ook niet echt aan zich te binden. Ook de typisch Turkse muziek, die zeker in het begin van de film, het deel in Turkije zelf in het bijzonder, heel goed getroffen is, wordt naar het einde toe wat te vaak ingezet waardoor het beoogde sfeerverhogende effect er vanaf gaat. Het is wat dat betreft jammer en ook onnodig dat de film zich naar het einde toe een beetje zelf de das omdoet. Toch is ‘De jongen die niet meer praatte’ ondanks deze minpunten, een interessante film die een goede kijk op het leven van immigranten levert.
Martijn Scheepers
‘De jongen die niet meer praatte’ verschijnt dinsdag 21 februari 2012 op DVD.