De Kameleon aan de ketting (2021)
Regie: Steven de Jong | 95 minuten | avontuur, familie | Acteurs: Sens Gerritsen, Imme Gerritsen, Lieke van den Akker, Meriyem Manders, Cas Jansen, Vincent Visser, Michiel Kerbosch, Margreet Blanken, Nando Liebregts, Dominique van Vliet, Dominique van Vliet, Steven de Jong, William Spaaij
Twee ondeugende tweelingbroers die met hun boot, die ze vanwege het bonte kleurenpalet De Kameleon hebben genoemd, allerlei avonturen beleven op het Friese platteland. Daar draait het om in de boekenserie ‘De schippers van De Kameleon’, die eind jaren veertig door schrijver Hotze de Roos werd bedacht en waarvan sindsdien tientallen delen verschenen. De Roos liet zich inspireren door zijn omgeving; zijn geboortestreek in Friesland, de verhalen die hij hoorde tijdens zijn werk als timmerman, de mensen die hij kende uit het dorp. Generaties lang al leven jongens en meisjes mee met de avonturen van de tweeling Hielke en Sietse Klinkhamer en hun wonderlijke motorboot, hun ouders ‘Heit’ en ‘Mem’, veldwachter Zwart, boerenknecht Gerben en vele anderen. Na het overlijden van De Roos in 1991 – hij had op dat moment zestig boeken over De Kameleon geschreven – werd zijn werk voortgezet door andere schrijvers. Want ondanks het nostalgische karakter, spreken de avonturen van Hielke en Sietse Klinkhamer de jeugd nog altijd aan. Dat blijkt wel uit het succes van de verfilming ‘De schippers van De Kameleon’ (2003), die regisseur Steven de Jong ondanks niet al te enthousiaste kritieken een Gouden Film opleverde. Ook het vervolg ‘Kameleon 2’ (2005) trok volle zalen. De Jong richtte zich vervolgens onder meer op verfilmingen rond Snuf de hond en ‘De Hel van ’63’ (2009), maar een nieuwe film over de Friese tweeling heeft hij nooit uitgesloten.
En nu is er dus die derde Kameleon-film: ‘De Kameleon aan de ketting’ (2021). Omdat Koen en Jos van der Donk, de Schager tweeling die de hoofdrollen speelden in de eerste twee films, inmiddels dertigplus zijn, werd een nieuwe tweeling met acteertalent gezocht. Die werd gevonden in Sens en Imme Gerritsen uit Utrecht. Zij delen de hoofdrol met Nando Liebregts, een acteur met het syndroom van Down die door scenarioschrijver Dick van den Heuvel naar voren werd geschoven toen regisseur De Jong aangaf op zoek te zijn naar een jongen met Down. Van den Heuvel werkte eerder met Liebregts toen hij de theatervoorstelling ‘Drs. Down’ maakte. Nando woont heel vredig op de zorgboerderij van Hidde (Syb van de Ploeg, zanger van de Friese band De Kast), samen met zijn goede vriendin Jossie (Lieke van den Akker). Maar dan krijgt de plaatselijke politieagent Zwart (Michiel Kerbosch) een nachtelijk telefoontje: maar liefst 28 dieren van de zorgboerderij zijn op geheimzinnige wijze om het leven gekomen. Als hij poolshoogte komt nemen, treft hij Nando tussen de bebloede geiten en schapen aan, met een mes in zijn hand. Zwart kan niet anders dan Nando arresteren en in de cel zetten, tot groot onbegrip van Jossie en Hielke en Sietse Klinkhamer, die er alles aan doen om Nando’s onschuld te bewijzen.
Ondertussen gebeurt er nog meer in het fictieve dorpje Lenten, waar de tweeling woont. Zo krijgt het dorp bezoek van Suze de Block (Robin van den Heuvel), een dame van het Ministerie van Milieu en Dieselzaken die alle voertuigen op diesel wil verbieden. En daar rijden en varen er nogal wat van rond in Lenten, waaronder de trekkers van boerenknecht Gerben (Cas Jansen), de bedrijfswagen van slager Spijkerman (Edo Brunner) en de geliefde motorboot van Hielke en Sietse. Die moeten nu dus aan de ketting, tot onbegrip van de dorpsbewoners. Gelukkig heeft ‘heit’ Klinkhamer (Steven de Jong) een plan! Gerben worstelt niet alleen met de ‘dieselpolitie’, maar ook met zijn liefde voor Chantel (Annelieke Bouwers). Want hoe maakt hij het haar nou duidelijk wat hij voor haar voelt? En waarom hangt ze rond met Jochem (William Spaaij), type ‘snelle jongen’ die niet altijd zuivere intenties blijkt te hebben?
De charme en de kracht van de boeken rond de Klinkhamer-tweeling schuilt doorgaans in de kwajongenstreken die Hielke en Sietse uithalen. Helaas blijft het schelmengedrag hier beperkt tot een wedstrijdje racen op het water tegen opschepper Jochem en zijn maat. Sterker nog, als we de film nog eens goed nalopen krijgen Sens en Imme Gerritsen maar weinig te doen. In feite spelen ze tweede viool, want andere personages zoals Nando, Jossie en Zwart spelen prominentere rollen dan zij. Zelfs de boot moet het deze keer afleggen, al krijgt die nog wel enkele scènes om in te ‘shinen’.
Verhaaltechnisch heeft ‘De Kameleon aan de ketting’ natuurlijk weinig om het lijf. De subplot rond het dieselverbod komt totaal niet uit de verf en lijkt door de makers vooral te worden aangewend om een statement te maken en de milieubeweging te ridiculiseren. Wat natuurlijk mag in hun eigen film, maar de manier waarop die boodschap wordt vormgegeven maakt de film in elk geval niet sterker. Met ‘De Kameleon aan de ketting’ is getracht een eigentijdse draai te geven aan de klassieke verhalen van Hotze de Roos. Helaas is van de charme en nostalgie van het bronmateriaal weinig over. De sympathieke Nando is de enige die na anderhalf uur nog fier overeind staat.
Patricia Smagge
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 30 juni 2021