De lift (1983)

Regie: Dick Maas | 95 minuten | komedie, horror, fantasie, science fiction, thriller | Acteurs: Huub Stapel, Willeke van Ammelrooy, Josine van Dalsum, Liz Snoyink, Wiske Sterringa, Huib Broos, Pieter Lutz, Paul Gieske, Johan Hobo, Dick Scheffer, Matthias Maat, Ger van Groningen, Jan Anne Drenth, Emma Onrust, Sydney Kuyer

Het gaat goed met de Nederlandse horrorfilm. Tijdens het 26e Nederlands Film Festival is er een heus nederhorror programma en vanuit het buitenland is er interesse in een remake van ‘DoodEind’. Een geheel andere situatie dan een jaar eerder, waar de productie ‘Woensdag’, ondanks succes tijdens het Amsterdam Fantastic Film Festival 2005, geen distributiedeal wist binnen te slepen. Problemen waar Dick Maas vroeger geen last van heeft gehad. Zijn film ‘De Lift’ werd door Warner Bros. opgepikt, wereldwijd verspreid en schijnt nog steeds regelmatig op de buitenlandse tv vertoond te worden.  Het concept is simpel. Neem een film als ‘Christine’, ‘The Car’ of zelfs ‘Jaws’ en vervang het moordende object annex haai met een lift. ‘Hoe komt de lift dan bij z’n slachtoffers in de buurt?’ vraagt een bezorgde geldschieter. ‘Geen zorgen’, zegt Dick Maas, ‘laat dat maar aan mij over’. Fleur het kale concept verder op met enkele zijlijntjes en zoveel mogelijk herkenbare gezichten van begin jaren 80 en men heeft een plot waar niks op af te dingen valt. Toegegeven, het idee achter ‘De Lift’ is simplistisch, maar de werking ervan is dat allerminst. ‘De Lift’ is een feest van herkenning en bevat alle elementen die een horrorfilm doen werken.

Dick Maas maakt geen diepgaande kunst, maar dat men voor het maken van geslaagd vermaak wel vakmanschap moet bezitten mag als algemeen erkend beschouwd worden en dit vakmanschap ontbreekt de regisseur dan ook zeker niet. Met name de karakters zitten goed in elkaar. Zoals we gewend zijn uit later werk is de hoofdpersoon Felix (Huub Stapel) het stereotype arbeider. Hij is monteur, draait sjekkies gedurende 90 minuten en wanneer zijn vrouw hem vertelt dat ze 100 flesdoppen aan het sparen is in de hoop een reis naar Hawaii te winnen, is zijn antwoord: ‘Wat moet jij nou op Hawaii, we zijn vorig jaar toch al naar Texel geweest?’ Simpelheid, blijheid. Zoals gebruikelijk in het Dick Maas universum worden rijke lieden en intellectuelen neergezet als een stel klagende en dominante idioten. Maakt niet uit, Felix wordt er niet warm of koud van.  Maas geeft de herkenbare cast alle ruimte om hun typetjes neer te zetten. De camera staat muurvast en montage wordt alleen gebruikt wanneer het echt niet anders kan. Een esthetiek die verdacht veel lijkt op die van John Carpenter, maar het motto ‘beter goed gejat dan slecht bedacht’ lijkt hier op zijn plaats.

Het mooiste aan ‘De Lift’ is dat alles samen valt. De muziek ondersteunt met zijn synthesizer geluid prima de overvolle kleuren die typerend zijn voor de jaren 80 horrorfilm en Huub Stapel’s economische acteerstijl is een prima aanvulling op het eveneens economische camera- en montagewerk. Dat het tempo wellicht teveel geduld vraagt van de moderne kijker spreekt voor zich, maar zegt wellicht vooral iets over het holle visuele spektakel dat tegenwoordig in de bioscoop te zien is dan over het tempo van de film. In ieder geval valt het de film zelf, gezien zijn geboortejaar, niet aan te rekenen.  Zowel popcorn etend en smijtend tuig als de serieuze – niet te verwarren met pretentieuze – filmkijker kunnen hun hart ophalen bij een film die wellicht in eerste instantie overkomt als niets dan vermaak, maar dit in tweede instantie ook blijkt te zijn. Wat ‘De Lift’ echter boven het holle commerciële vermaak van tegenwoordig uittilt is het talent om karakters neer te zetten zonder direct de intelligentie van de kijker te beledigen. Iets waar de ‘Costa’s en aanverwante troep nog wat van kunnen opsteken.

Sander Colin

Waardering: 4

Bioscooprelease: 11 mei 1983
VOD-release: 1 oktober 2016
DVD- en blu-ray-release: 8 oktober 2016