De Muze – The Muse (2007)

Regie: Ben van Lieshout | 72 minuten | drama | Acteurs: Matthias Schoenaerts, Tara Elders, Fem Petraeus, Bart Klever, Sallie Harmsen

Met ‘De muze’ voegt de Nederlandse cineast Ben van Lieshout een nieuwe titel toe aan zijn oeuvre van visueel sterke films, waarin de beeldtaal vele malen belangrijker is dan de gesproken taal. Letterlijk zelfs, want in ‘De muze’ wordt nauwelijks een woord gesproken, niet door de hoofdpersonages in ieder geval. De kijker wordt slechts door een voice-over (Fedja van Huêt) geïnformeerd over de gedachten en beweegredenen van John, het belangrijkste karakter in de film. Een dialoogloze film mag dan saai klinken: toch is ‘De muze’ dat niet. Voorwaarde is dan wel dat de kijker zich volledig overgeeft aan de bijzondere filmervaring. Liefhebbers van intens geacteerde en mooi gefotografeerde films kunnen hun hart aan ‘De muze’ ophalen, want elke scène is een plaatje en elk beeld zou zo ingelijst kunnen worden. Van Lieshout zet zijn zorgvuldig gekozen decors in als acteurs en laat de omgeving in lange shots voor zich spreken. Er zit een diepere boodschap in, voor hen die ervoor open staan.

Het verhaal is van een ogenschijnlijke eenvoudigheid: John, een ambitieuze jongeman, die zich echter voelt alsof hij van middelbare leeftijd is, trekt naar de grote stad (‘De muze’ is opgenomen in Rotterdam en Utrecht, maar de stad blijft anoniem) om daar door te breken als dichter. En minnaar, want dat is even belangrijk, zo laat de voice-over ons weten. Dat de man John heet merken we overigens pas bij de aftiteling, een van de gevolgen van het ontbreken van dialoog. John is zoekende. Naar inspiratie, naar passie. Hij verlangt naar een vrouw die hem overrompelt en woordeloos de liefde met hem bedrijft, waarna ze op mysterieuze wijze weer uit zijn leven zal verdwijnen, om de volgende avond weer terug te keren. Tja. Zoiets laat zich niet dwingen, zeker niet wanneer je in de metro of op straat vrouwen aan blijft staren tot ze ongemakkelijk hun blik afwenden. John heeft een baan waar hij genoeg geld mee hoopt te verdienen om in zijn schrijverschap te voorzien, maar verdoet zijn tijd er met boeken lezen op de wc en kranten lezen aan zijn bureau. Echt contact met zijn collega’s heeft hij niet, op de koffiejuffrouw na. ’s Avonds droomt John weg bij de beelden van Monica Vitti, de muze van Michelangelo Antonioni in de film ‘L’eclisse’, die in Cinerama draait. Zij begint zijn gedachten te beheersen en wanneer John een vrouw ontmoet die wel heel erg op zijn idool lijkt, kan hij niet anders dan een relatie met haar beginnen. Al lijkt het er in eerste instantie meer op dat “Monica” hem verleidt. Wat doet dit voor het writer’s block van John? Heeft hij zijn muze gevonden?

Het is een interessante keuze van Van Lieshout om juist een schrijver de hoofdrol te geven in een film waarin taal zo’n ondergeschikte rol speelt. De mening van de regisseur om het verhaal te vertellen door middel van beelden wordt nog extra bijgezet door het kampen van John met een schrijfblokkade; hij krijgt geen woord op papier. De drang van John om kunstenaar te worden botst met de werkelijkheid en dit wordt op een mooie manier duidelijk gemaakt. Of de beeldtaal van Van Lieshout voldoende is voor de kijker, ligt voornamelijk besloten in de kijker zelf. Niemand zal echter de schoonheid van de nauwkeurige shots kunnen ontkennen, ook al is op een gegeven moment een zich repeterend patroon te herkennen.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 22 mei 2008