De nieuwe wereld (2013)
Regie: Jaap van Heusden | 90 minuten | drama | Acteurs: Bianca Krijgsman, Isaka Sawadogo, Janni Goslinga, Teun Stokkel, Tjebbo Gerritsma, Ali Ben Horsting, Mimoun Oaïssa, Annemarie Prins, Saskia Temmink, Eelco Smits, Abel Nienhuis, Tarikh Janssen, Ali Cifteci, Leyla Cimen, Tanja Otolski
Mirte (Bianca Krijgsman) is een door het leven getekende vrouw van ergens in de veertig. Ze heeft een negenjarige zoon, voor wie ze door omstandigheden niet kan zorgen: hij woont bij haar zus en diens man. Vanuit haar galerijflat rijdt ze elke dag op haar brommertje naar Schiphol, waar ze schoonmaakster is in het aanmeldcentrum voor asielzoekers: een niemandsland. Mirte is niet bepaald een graag geziene collega: de weddenschappen die ze sluit met de beveiligers over wie van de ‘nieuwe lichting’ asielzoekers nep is of niet ten spijt. Ze is kortaangebonden, niet toeschietelijk en lijkt onaangedaan door het menselijk leed waar ze dagelijks mee geconfronteerd wordt. “Hup hup” en “kssst” zijn uitspraken die ze doet als mensen ruimte moeten maken voor haar zwabber en soms klakt ze zelfs met haar tong, alsof de vluchtelingen niet meer zijn dan honden. Ze staat verder bekend als ‘telefoondame’. In ruil voor sieraden, die ze later verpatst, mogen asielzoekers stiekem enkele minuten telefoneren met haar mobieltje, dat ze dagelijks zorgvuldig verpakt in haar lunchpakket. Onverbiddelijk is ze wanneer de tijd om is, de emoties van de beller dringen niet tot haar door.
De komst van een West-Afrikaanse vluchteling, Luc (Isaka Sawadogo), betekent een ommekeer. Luc is anders dan de andere asielzoekers. Hij kaatst haar “Nee, ksstt” als hij over haar pas gedweilde vloer loopt net zo hard terug, lacht haar uit als ze een andere asielzoeker beledigt en haalt later haar vooroordeel (“hij is fake!”) keihard onderuit door het telefoongesprek dat hij met zijn schoonmoeder voert. Een belangrijke scène, waarin Mirte voor het eerst één van haar vele tekortkomingen lijkt te onderkennen.
‘De nieuwe wereld’ is een subtiel drama van de getalenteerde Jaap van Heusden (‘Win/Win’) over de invloed die een plotselinge ontmoeting kan hebben op iemands leven. Dat het in dit geval om een asielzoeker en een schoonmaakster gaat, is niet eens van groot belang, het gaat om het effect dat iemand kan hebben op een ander en hoe daarmee omgegaan wordt. Kiest diegene ervoor om zijn of haar fouten goed te maken of gaat diegene op de oude voet verder? Ondanks het op het eerste gezicht gelijke onderwerp, asielzoekers, lijkt ‘De nieuwe wereld’ in niets op ‘Exit’, ook een Telefilm uit 2013, waarin het asielzoekersthema op schrijnende wijze wordt behandeld, afgezien van het feit dat beide films de moeite waard zijn.
De band die Mirte opbouwt met Luc is schitterend weergegeven, met kleine veranderingen, zodat je de kentering in Mirtes leven nauwelijks merkt. Niet alles wordt voor de kijker uitgespeld. Maar mondjesmaat komen we bijvoorbeeld achter de reden van Mirtes zorgvuldig opgebouwde muur. Het balkon van Mirtes flat lijkt symbolisch wel synoniem voor het niemandsland waarin Luc zich bevindt. Mirtes wens om toch weer voor zoonlief Adri (Teun Stokkel, ‘Ollie Hartmoed’) te zorgen is ontroerend: in al haar onbeholpenheid probeert ze een goede moeder te zijn, maar ze lijkt onmachtig om dat tot ieders tevredenheid voor elkaar te krijgen. Dankzij de geweldig genuanceerd acterende Bianca Krijgsman, die van Mirte een gelaagd personage maakt, en de van charme overlopende Isaka Sawadogo (‘The Invader’) wordt ‘De nieuwe wereld’ echter nooit melodramatisch. Er is ruimte voor humor (“het zwarte moet je er af schrapen”) en verhaal verloopt onvoorspelbaar. ‘De nieuwe wereld’ barst van de memorabele scènes: de sfeerzetting is sterk realistisch maar vaak ook van een dromerige schoonheid. De film ging in première op het IFFR in 2013 in de sectie Bright Future. En dat is precies wat voor filmmaker Jaap van Heusden in het verschiet ligt.
Monica Meijer
Waardering: 4
DVD-release: 29 juni 2018