De Vaandeldrager Vijf (2024)

Regie: Joost van Hezik | 90 minuten | drama, thriller | Acteurs: Sabri Saddik, Jorabelle Lukoki, Bright O Richards, Mirjam Stolkwijk, Eelco Smits, Malou Gorter, Valentijn Benard, Asma El Mouden, Bas Keijzer, Poal Cairo, Juliette van Ardenne, Niels Kuiters

Met de ambitieuze televisiefilm ‘De Vaandeldrager vijf’ (2024) wil filmmaker Joost van Hezik Nederland een spiegel voorhouden. Na een veelbelovende opening, waarin een groep activisten met een groot grijnzend Mark Rutte masker —een leuke vondst die is afgeleid van de film ‘Point Break’ uit 1991 waarin maskers van Amerikaanse presidenten worden gebruikt— het schilderij de Vaandeldrager van Rembrandt in de fik dreigen te steken, begint de film echter aan alle kanten te rommelen.

Het verdient lof dat Van Hezik een actueel gegeven als de toeslagenaffaire tot onderwerp van zijn film maakt, en dat hij dit probeert te verwerken in een komisch drama over een gijzeling. Helaas slaat hij daarin een toon aan waarop Hollywood het patent heeft: over the top acteerwerk met veel geschreeuw van labiele figuren, dramatische plotwendingen na zogenaamd verrassende onthullingen, het onnodig in en uit kamers stormen om een nerveus sfeertje te creëren; ze doen dat daar allemaal net wat overtuigender.

Van Hezik volgt gemakzuchtig het vaste stramien van het heist genre en tikt alle cliché’s een voor een af. Daarbij houden de komische noten de kijker af van de beleving dat er werkelijk wat op het spel staat. En hij kiest er voor om werkelijke controverse in het verhaal te vermijden en de personages ondubbelzinnig sympathiek te maken. Want, zo is de boodschap van de film, iedereen is uiteindelijk slachtoffer. En wanneer de slachtoffers elkaars slachtofferschap erkennen en respecteren, dan kunnen zij een vuist vormen tegen de gezamenlijke vijand. Namelijk, de bestuurlijke elite in Den Haag, die niet veel meer blijkt te zijn dan tandloze VVD-ballen met omgeknoopte truitjes.

Door al die slachtoffers (overwerkt zorgpersoneel, politie die ook maar hun werk doen, gijzelaars die vrezen door hun ethnische achtergrond meer risico te lopen door de politie te worden doodgeschoten, Moren en Joden in de zeventiende eeuw die urenlang model moeten staan voor een schilderij, museumdirectrices die worstelen met hoge verzekeringspremies, overambitieuze VVD ballen die door niemand aardig worden gevonden, en de burger in het algemeen) raakt die hele toeslagenaffaire wat ondergesneeuwd.

Het wil daarom allemaal niet echt overtuigen, ook mede door het acteerwerk dat soms te lijden heeft onder de grote hoeveelheid rommelige tekst die de acteurs moeten oplepelen om hun gedrag te verklaren. Het jubelsfeertje wanneer uiteindelijk alle tegenover elkaar gestelde partijen de handen ineen slaan en een traantje wegpinken, omdat sommigen toch meer slachtoffer zijn dan anderen, is aandoenlijk, maar dan vooral door het absurde karakter ervan.

‘De Vaandeldrager vijf’ start met een interessant gegeven, maar ontvouwt zich als een karikaturale anti-establishment film zonder scherpte, en past daarmee helemaal in de tijdgeest.

Alberto Ciaccio

Waardering: 2

Uitzending: donderdag 25 januari 2024, 20.30 uur, KRO-NCRV