De verloren snorhaar – Sebil e Mardouneh (2007)

Regie: Javad Ardakani | 90 minuten | drama, komedie, familie | Acteurs: Fatemeh Shaker, Bahman Arazli, Ali Kamali Ardakani, Seyed Ziya Mador Taheri, Seyed Ebrahim Mashmool Maghadam, Abolfazi Sayah Zarandi, Farzaneh Morovati, Ali Akbar Niyaz-Zadeh

Iran heeft een bruisende filmindustrie, waarin ook een prominente plek is ingeruimd voor kindercinema. Jafar Panahi, Abbas Kiarostami, Bahram Beizai en Amir Naderi zijn in het westen de bekendste namen. Er wordt wel eens gesuggereerd dat Iraanse filmmakers alleen in kinderfilms de mogelijkheid hebben om hun maatschappelijke betrokkenheid te uiten. Alle films – dus ook die in de eerste plaats bedoeld zijn voor kinderen – worden onderworpen aan een uitgebreide censuur. Politieke boodschappen worden uit de films geweerd en er mag geen enkele kritische noot klinken ten opzichte van de islam. Bloot is uit den boze en vrouwen moeten correct gekleed zijn. Een pakket aan regeltjes dat maar moeilijk te omzeilen is, ook bij het maken van in kinderfilms. Javad Ardakani speelt op safe. De door hem geschreven en geregisseerde film ‘De verloren snorhaar’ (‘Handlebar Moustache’ of ‘Sebil e Mardene’, 2007) houdt zich, in tegenstelling tot het werk van Panahi en Kiarostami, verre van enig sociaal commentaar.

Masumeh is een zesjarig meisje dat niets liever doet dan met haar oom Champ spelen. Deze kolos van veertig heeft de verstandelijke vermogens van een driejarige, dus is het Masumehs taak hem uit de problemen te houden. Champ heeft een grote hobby: fietsen. Omdat hij geen eigen fiets heeft, kunnen de inwoners van Ardakan hun rijwielen maar beter op slot zetten, want hij neemt ‘m zo mee. Zo belanden Masumeh en Champ elke dag wel in een knotsgekke situatie, tot groot ongenoegen van de ouders van het meisje. Dé oplossing is om Champ een eigen fiets te geven, maar daar is geen geld voor. Masumehs opa heeft wel veel geld, waarmee hij al jaren mensen uit de brand helpt. Het heeft hem de bijnaam ‘Hero’ opgeleverd in de stad. Op een dag komt een oude vriend hem opzoeken. Hij zit in de problemen nadat hij een ongeluk heeft veroorzaakt waarbij twee mensen gewond zijn geraakt. Of Hero hem ‘even’ een miljoen wil lenen. Hij betaalt het binnen tien dagen terug. Volgens een aloud Iraans spreekwoord brengt de haar uit de snor van een rechtgeaarde man binnen tien dagen voorspoed. Hero is een man van tradities en principes en vraagt de man een snorhaar als ‘borg’.

Marsumeh bekijkt het tafereel met verbazing. Dat een snorhaar zoveel geld waard kon zijn wist ze niet. Het brengt de prachtige fiets die ze in de winkel heeft gezien voor Champ ineens een stuk dichterbij. En dus gaat het koddige tweetal op zoek naar precies zo’n snorhaar als die van de vriend van Hero. Er is echter wel haast bij, want er zijn meer mensen geïnteresseerd in de fiets. Het kost heel wat moeite maar ze vinden uiteindelijk een geschikt haartje. Het verdriet is groot wanneer de fietsenmaker hen vertelt dat ze de fiets niet meekrijgen. Uit pure wanhoop ‘leent’ Marsumeh dan maar het haartje van de vriend van Hero, door haar grootvader zorgvuldig opgeborgen. Maar ook daar trapt de fietsenmaker niet in. Dan raakt het haartje zoek, terwijl de tien dagen bijna om zijn en Hero’s vriend spoedig terugkeert met het geld. Opa wil hem dan natuurlijk, principieel als hij is, zijn snorhaartje teruggeven. Vinden Marsumeh en Champ nog op tijd een oplossing voor hun probleem…?

Al dat gedoe om iets simpels als een snorhaartje. Het past geheel in de traditie van de simpele, zachtmoedige verhalen die Iraanse cineasten aangrijpen voor het maken van een klassieke kinderfilm. ‘Handlebar Moustache’ – de titel verwijst niet alleen naar de snor maar tevens naar het object van affectie van Masumeh en Champ, de fiets (stuur) – is een grappig fabeltje over trouw, eerlijkheid en rechtgeaardheid, geregisseerd door Javad Ardakani, die zijn hele carrière heeft opgebouwd rond kinderfilms. Zijn bekendste werk is ‘Choori’ uit 2001. Net als bijvoorbeeld Panahi’s ‘De Witte Ballon’ (1995) wordt ‘De verloren snorhaar’ verteld vanuit het kind. Masumeh is een vindingrijk en volhardend meisje dat ver gaat om te krijgen wat ze wil; in dit geval een fiets voor haar verstandelijk gehandicapte oom Champ. Kindsterretje Fatemeh Shaker heeft charisma en acteert naturel en overtuigend, alleen haar schreeuwerige, schelle stem werkt soms een klein beetje in haar nadeel. Samen met lobbes oom Champ vormt ze een markant en komisch duo dat de straten van Ardakan onveilig maakt. Naast dit opmerkelijke tweetal is opa Hero de sympathiekste verschijning. Iemand die respect en aanzien verdient. De overige personages zijn minder goed uitgewerkt. Zo zijn de beweegredenen van de fietsenmaker om Marsumeh en Champ te helpen – nadat hij hen eerst min of meer heeft tegengewerkt – wat vergezocht.

Met sfeervolle muziek en de stijlvolle cinematografie van Mohammad Ali Qolizadeh maken dit realistische, moderne sprookje compleet. Als klap op de vuurpijl krijg je als kijker een boeiende blik in de samenleving in een middelgrote Iraanse stad. Javad Ardakani heeft met ‘De verloren snorhaar’ een sympathiek filmpje afgeleverd waarvan jong en oud anderhalf uur lang kan genieten. Grappig, vol waardevolle levenslessen en bovendien overtuigend gebracht. Typisch zo’n film die bij iedereen een glimlach om de lippen kan toveren. Weliswaar minder gelaagd dan het werk van Kiarostami en Panahi, maar zeker de moeite waard.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Speciale vertoning: Cinekid 2008