Dealing and Wheeling in Small Arms (2007)

Regie: Sander Francken | 90 minuten | documentaire

Met de documentaire ‘Dealing and Wheeling in Small Arms’ probeert regisseur en producent Sander Francken het bewustzijn te vergroten omtrent de schade die kleine wapens, zoals pistolen, geweren en mitrailleurs aanbrengen. Jaarlijks sterven namelijk meer mensen door het gebruik van deze wapens dan bij de atoombom in Hiroshima om het leven zijn gekomen, zo horen we. Geen cijfers waar je vrolijk van wordt. Er zijn zo’n 640 miljoen kleine wapens in omloop en jaarlijks komen daar zo’n acht miljoen stuks bij, vertelt de voice-over van Vanessa Redgrave. Voor deze wake up call gebruikt Francken verschillende invalshoeken, omdat hij de complexiteit van het onderwerp recht wil doen. Helaas slaat de filmmaker hier de plank mis. Door het complexe karakter van zijn documentaire raakt de argeloze kijker de draad van het verhaal kwijt en bereikt hij het tegenovergestelde: het publiek dut in, net als de over de beheersing van de wapenhandel vergaderende VN vertegenwoordigers.

Toegegeven, Francken heeft alle registers opengetrokken om zijn boodschap kracht bij te zetten. Zo werd gefilmd in Cambodja, Bosnië-Herzegovina, Servië en Oost-Congo, maar ook in Nederland, Duitsland, China en de Verenigde Staten. De beelden voegen echter op een gegeven moment niets meer toe, elke scène is alleen maar een bevestiging van wat je aan het begin van ‘Dealing and Wheeling in Small Arms’ al weet: wapens vernietigen de levens van miljoenen mensen en de woekerhandel in illegale wapens is moeilijk of misschien wel niet te stoppen. De boodschap is al duidelijk. De scènes bijvoorbeeld van een paar journalisten die voor het eerst wapens uitproberen hadden makkelijk geschrapt kunnen worden, alsmede die van videogamende pubers. De kick die men blijkbaar krijgt van het houden van zo’n vuurwapen in je hand schijnt enorm te zijn. Je kunt hiermee immers de ultieme macht uitoefenen op leven of dood. Maar dit is immers al bekend en de beelden zijn niet van wezenlijk belang voor de documentaire. De film had meer impact gehad als de makers zich geconcentreerd hadden op de hoofdlijn van het verhaal. De zijsprong die gemaakt wordt door het in beeld brengen van de zoektocht van SFX expert Arthur van Oest naar het wapen waarmee Theo van Gogh is vermoord, een HS2000, doet dan ook gekunsteld aan.

Wat wel indruk maakt is het verhaal van de Congolese vader die na bijna anderhalf uur kijken naar zichzelf vaak herhalende beelden (niet in beeld, wel in boodschap) vertelt dat hij liever een zoon mist dan zijn wapen. Met het wapen kan hij tenslotte de rest van zijn gezin redden. Een mensenleven is minder waard dan dat van een wapen, zo redeneert hij. Dat – en de demonstratie van zijn oudste zoon over wat hij doet als de vijand het dorp binnenvalt – is waarschijnlijk nog het meest aangrijpende van ‘Dealing and Wheeling in Small Arms’. De beelden die je ziet van de ex-kindsoldaten in een rehabilitatiekamp in Oeganda zijn ook interessant. Zij spelen met houten latten en met water gevulde zakjes een rollenspel, waarbij een “verrader” – een jong meisje van nog geen twintig – gevangengenomen wordt en nadat zij op de grond moet gaan liggen “vermoord” wordt. Wat het nut van dit bizar aandoende toneelstuk is voor de kinderen, blijft onduidelijk. De grijns op het gezicht van het jongetje van nog geen tien dat toegeeft dat hij niet meer weet hoeveel mensen – ook onschuldige burgers – hij gedood heeft, is pijnlijk. Hij weet niet beter. Wij inmiddels wel en het is te hopen dat Francken – die in zijn passie voor het onderwerp waarschijnlijk te ver doorgeschoten is – zijn doel bereikt.

Monica Meijer

Waardering: 2

Bioscooprelease: 4 januari 2007