Deep Sea (2006)

Regie: Howard Hall | 40 minuten | documentaire | Originele stemmencast: Johnny Depp, Kate Winslet

“Wonderbaarlijk!”. “Adembenemend!”. Dit zijn zomaar enkele woorden die de toeschouwer te binnen zouden kunnen schieten bij het kijken naar de oorspronkelijk voor IMAX-theaters geschoten onderwaterdocumentaire ‘Deep Sea’. In de bioscoop was de film in 3D te zien, met behulp van zo’n speciaal brilletje, maar de prachtige uitgave op blu-ray disc, met zijn vele details, diepte, en kleurschakeringen, is al zo indrukwekkend dat er nooit het gevoel is dat de ervaring tekort schiet. Het lijkt nu zelfs al zo te zijn dat je je als toeschouwer te midden van al deze onderwaterwezens bevindt en ze aan kunt raken. Niet dat je dit altijd zou willen, met haaien, barracuda’s, en bloedlinke pijlstaartinktvissen in de buurt – die, zoals Johnny Depp ons informeert, iedereen en alles aanvallen: haaien, mensen, en zelfs hun eigen soort -, maar de sensatie van totale, nou ja, onderdompeling in een andere wereld is nog nooit zo sterk geweest als bij het kijken naar ‘Deep Sea’.

Het toverwoord van de slechts 40 minuten durende documentaire is symbiose. Dit is eigenlijk het enige onderwerp waar de film om draait. Het punt wordt herhaaldelijk gemaakt dat de onderwaterwereld zichzelf in stand houdt. Het is opmerkelijk om te zien hoe levensgevaarlijke roofdieren op bepaalde plekken een soort staakt het vuren in stand houden. De barracuda doet bijvoorbeeld niets zolang hij door bepaalde vissen wordt schoongemaakt, en haaien staan het toe dat kleine visjes met ze meezwemmen zodat ze niet door grotere worden opgegeten. Het koraal wordt ook beschermd, doordat een speciale slakkensoort een bedreigende zeester opeet. Iedereen profiteert van elkaar en zorgt ervoor dat de balans in stand wordt gehouden. Tenzij een externe, destructieve levensvorm met de naam “mens”, deze balans bruut verstoort. Want natuurlijk moet de documentaire ook een boodschap ter natuurbehoud bevatten. Dit gebeurt gelukkig niet al te opdringerig en misschien is het ook wel nodig om de kijker aan het einde van deze mooie reis in die bijzondere onderwaterwereld met beide voeten op de grond te planten en te laten beseffen dat het de verantwoordelijkheid van de mens is om deze wereld in goede staat te behouden. Even schrikken is het bijvoorbeeld wel wanneer Depp mededeelt dat de mens in de laatste vijftig jaar 90% van de grotere vissen heeft weggevist. Oppassen geblazen, dus! Want al die diversiteit is veel te kostbaar om te verliezen. Er dient niet alleen een symbiose te zijn tussen al het leven onder water, ook met de mens dient deze relatie te bestaan.

Het zou eeuwig zonde zijn als al het leven in deze mooie documentaire zou verdwijnen. Leven en een wereld die overkomen als een sprookje. Deze sfeer is overigens niet alleen afkomstig van de beelden, de karakteristieke, magische muziek van vaste Tim Burton-componist Danny Elfman draagt hier sterk aan bij. Soms lichtvoetig en vrolijk met koren op de soundtrack wanneer kleurrijke visjes of koraalriffen in beeld zijn, en soms dreigend met pauken en bassen, wanneer de vele pijlinktvissen hun intrede doen, of mysterieus bij het aantreden van de grote sierlijke reuzenmanta’s die door het water lijken te vliegen. De geluidseffecten verhogen de ervaring ook nog eens extra. Zo wordt er kunstmatig een “krokant” klinkend geluid van de wolfsbaars die een zeester opeet ingevoegd of hevig versterkt voor dramatisch effect, alsmede een bonkend geluid van een octopus die een vis te grazen heeft genomen en over de rotsen meesleept. Speels is het bijvoorbeeld wanneer kleine schelpjes al piepend weten te ontsnappen vanonder de tentakels van een octopus. Puristen zullen hier ongetwijfeld van gruwen maar voor de gemiddelde kijker is het gewoon een leuke toevoeging.

Want ‘Deep Sea’ is wel een film die inderdaad voor de “gemiddelde” kijker gemaakt lijkt te zijn in de zin dat er niet veel of veel ingewikkelds wordt verteld en dat het voor jong en oud aantrekkelijk moet zijn. De commentaren van Depp en Winslet zijn prettig genoeg maar neigen hier en daar wat naar het kinderlijke, zoals wanneer het opdoemen van een inktvis in de buurt van de bidsprinkhaangarnaal door Winslet begeleid wordt met de woorden “Oh, oh, gevaar!”, of wanneer Depp, vertellend over een specifieke kwalsoort al knipogend zegt, dat deze vreemd genoeg de “gebakken ei kwal” wordt genoemd, terwijl enkele seconden later het beest precies zo’n uiterlijk vertoont. Daarnaast is de informatiedichtheid niet heel hoog, aangezien alles neerkomt op symbiose, en is de documentaire wat aan de korte kant. Maar met een productie zo oogstrelend mooi als ‘Deep Sea’ is dit allemaal weinig relevant en wil je niets anders doen dan je vergapen aan de grote, schattige zeeschildpadden, de kleurrijke riffen, de imposante haaien, en de buitenaards ogende kwallen. Het is natuurlijk altijd een goed teken wanneer een film aan het einde van de rit alleen maar smaakt naar meer. En dat doet ‘Deep Sea’, een documentaire die de echte pracht en het mysterie van de onderwaterwereld toont, mooier en indrukwekkender dan een animatiefilm als ‘Finding Nemo’ dat ooit zal kunnen. Die kan vanaf nu in de kast blijven staan.

Bart Rietvink