Defiance (2008)

Regie: Edward Zwick | 129 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Daniel Craig, Liev Schreiber, Jamie Bell, Alexa Davalos, Allan Corduner, Mark Feuerstein, Tomas Arana, Jodhi May, Kate Fahy, Iddo Goldberg, Iben Hjejle, Martin Hancock, Ravil Isyanov, Jacek Koman, George MacKay

Een waargebeurd verhaal over de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Hopelijk één met een originele aanpak, is de eerste gedachte – terwijl je geweten zegt dat de treurige geschiedenis niet genoeg overgeleverd kan worden. Het verfilmen van a true story is sowieso geen sinecure; de kunst is de juiste balans te vinden tussen documentaire en dramatische middelen. Regisseur Edward Zwick (‘Blood Diamond’), die de film met de Nederlander Pieter Jan Brugge produceerde, maakte het zichzelf niet gemakkelijk en het moet gezegd: met ‘Defiance’ heeft hij een naar Hollywoodbegrippen authentieke film gemaakt, waarin door de hoofdrolspelers zowel Engels als Russisch gesproken wordt. Bovendien zijn alle Oscar-ingrediënten aanwezig: de goede mensen zijn in de verdrukking; de slechte hebben de macht; om het leed wat te verzachten warmen de moedige Bielski-brothers zich aan de mooiste vrouwen van hun verzetsgroep (Alexa Davalos; Iben Hjelje); enige menselijkheid is hen niet vreemd.

‘Defiance’ blijft echter niet hangen in het geheugen, daarvoor bevat het teveel clichés – het gekibbel tussen intellectuele en meer volkse Joden in de kampen kennen we inmiddels wel; ‘Defiance’ is bovendien een vrij vlakke film: de dramatische pieken zijn spaarzaam en komen uit de lucht vallen, zoals de vechtpartij die leidt tot een scheiding der wegen van de broers Tuvia en Zus. Kabbelend trekt de film vervolgens naar het eind, waarin we nog wel mooie actiescènes te zien krijgen maar de menselijke verhoudingen niet worden uitgediept. Zwick blijft aan de oppervlakte en dringt daardoor niet door tot de essentie van het vluchtelingenbestaan – opgejaagd zijn. En we blijven met nog meer vragen zitten. Zo beschrijft de film slechts het eerste deel van de in totaal drie jaar dat de Bielski-partizanen rondzwierven in de Wit-Russische bossen en wordt de rest afgedaan met een tekstje voor de aftiteling. Bovendien worden de echte verzetsleden er door Poolse onderzoekers van beschuldigd meegedaan te hebben met een massaslachting onder de plaatselijke bevolking. Is het totaalbeeld niet interessanter en: hoe konden de Bielski’s – in ‘Defiance’ eerder een groep spaarzaam bewapende vluchtelingen dan een werkelijke verzetsgroep – zich zo lang verbergen voor de nazi’s?

Waargebeurd of niet: de regels van de Hollywoodfilm zijn andere dan die van historici, maar wie geschiedenis wil schrijven met Holocaust-drama zal in elk geval een aansprekend hoofdpersonage moeten creëren, zoals Oskar Schindler (‘Schindler’s List’) of György Köves (‘Fateless’); in ‘Defiance’ is dat niet het geval, mede omdat sleutelfiguur Daniel Craig wordt overspeeld door Liev Schreiber.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 19 maart 2009