Den enfaldige mördaren (1982)

Regie: Hans Alfredson | 108 minuten | drama | Acteurs: Stellan Skarsgård, Maria Johansson, Hans Alfredson, Per Myrberg, Lena-Pia Bernhardsson, Nils Ahlroth, Lars Amble, Carl-Åke Eriksson, Cecilia Walton, Wallis Grahn, Else-Marie Brandt, Gösta Ekman, Carl Billquist, Lena Nyman, Björn Andrésen, Daniel Alfredson, Erik Spangenberg, Karin Ekström

De lamme en de simpele. Dat is de eerste gedachte die bij je opkomt wanneer ‘Den enfaldigen mördaren’ van start gaat. We zien de simpele boerenknecht Sven en de gehandicapte boerendochter Anna, op de vlucht voor de Zweedse gendarmerie. Zo’n vlucht gaat wat trager dan tegenwoordig, we hebben het over het Zweden van de jaren 30 van de vorige eeuw. Maar waarom zit de politie achter dit duo aan en kunnen die twee nog ontsnappen?

Het antwoord volgt in het verloop van dit Zweedse drama uit 1982. Dat verloop bestaat uit flashbacks naar betere (en slechtere) tijden. We zien hoe Sven na de dood van zijn moeder letterlijk wordt gestald in de boerderij van de schatrijke industrieel Höglund. Daar wordt hij een slechtbetaald manusje van alles, waarbij hij de grillen en bestraffingen van zijn baas en diens vrienden moet slikken. Maar dan ontmoet hij de gehandicapte Anna en haar liefhebbende ouders. Die verwelkomen Sven als een eigen zoon, terwijl Anna romantische gevoelens opvat voor de sympathieke knecht. En dan gaat van alles mis.

In wezen is ‘Den enfaldige mördaren’ niet veel meer dan een politiek getint drama, een vlammende oproep aan de verworpenen der aarde om toch maar eens in opstand te komen. Een belegen boodschap, maar dat maakt het drama er niet minder om. Visueel genieten we van de Zweedse natuur en de Zweedse seizoenen. Het ritme van de film is heerlijk consistent, de acteurprestaties zijn helemaal prima, met een opvallende hoofdrol van een nog jonge Stellan Skarsgård.

Dan zijn er nog de religieuze visioenen van Sven. Steeds vaker ziet hij engelen, engelen die hem uit volle borst toezingen en aansporen tot actie. Dat die engelen ogen als een metalband (met vleugels) uit de jaren 80, is een beetje jammer, maar geeft de film ook iets heel eigens. Datzelfde geldt voor de malle slapstickdeuntjes die geregeld voorbijkomen en de ietwat karikaturale dorpselite.

Maar wat we vooral gaan onthouden is een meeslepend drama over een jongeman en een gehandicapt meisje die hun prille geluk zien gedwarsboomd. Een film met sporen van ‘Of Mice and Men’ en van sociaal-bewogen literatuur uit de 20e eeuw. Maar eerst en vooral is ‘Den enfaldige mördaren’ een uniek kunstwerkje over engelen, motorfietsen en een lieve, simpele jongen.

Henny Wouters

Waardering: 3.5