Destricted (2005)
Regie: Marina Abramovic, Matthew Barney, Marco Brambilla, Larry Clark, Gaspar Noé, Richard Prince, Sam Taylor-Wood | 116 minuten | drama, korte film
Het project zelf biedt genoeg mogelijkheden voor een wetenschappelijk, intrigerend, controversieel, of kunstzinnige visie op – of productie van pornografische films. Met een beetje geluk komen zelfs al deze eigenschappen terug. Helaas hebben we hier te maken met een kwalitatief gezien zeer uiteenlopende verzameling films, die te lang uitgerekt is en te weinig te zeggen heeft (of lijkt te hebben). Larry Clark’s inbreng is gelukkig een lichtpuntje, en maakt, door zijn lange speelduur, de produktie als geheel nog bijna een aanrader.
‘Destricted’ is zonder meer een diverse verzameling films, eentje waarin niet één visie of benadering is te ontwaren; wat zowel een voordeel als een nadeel is. Soms zien we iets nadrukkelijk kunstzinnigs, dan weer een daadwerkelijk commentaar op pornografie, en af en toe een regelrechte porno-scène waar weinig extra’s uit lijkt te spreken. Ook komt er een filmpje in voor dat in zijn geheel niets met pornografie te maken lijkt te hebben, in ieder geval als we seksuele stimulatie als één van de belangrijkste eigenschappen hiervan beschouwen.
De eerste, en meest kunstzinnige, film is ‘Hoist’, geregisseerd door Matthew Barney. De film laat een naakte zwarte man zien, met bloem in zijn mond en knolraap tussen zijn billen, die vastzit aan de onderkant van een gigantische ontbossingsmachine. Herhaaldelijk wrijft hij met zijn geslacht tegen de as van het apparaat. Wat ook precies de bedoeling is van dit filmpje – het tonen van het mechanische, primitieve van porno? – , veel wordt er niet gecommuniceerd. Hoewel het visueel eventjes wel een interessant spektakel is, duurt het, met dertien minuten, uiteindelijk te lang. Na vijf minuten snap je het wel.
Dan is het de beurt aan Marina Abramovic’ ‘Balkan Erotic Epic’, wat op zichzelf weer een collectie van kleinere filmpjes is over volksrituelen waar naakte geslachtsdelen en seksuele handelingen een rol in spelen. Een vrouw introduceert ieder filmpje door uit te leggen waar het ritueel om draait. Vervolgens zien we een uitvoering van acteurs of een verbeelding via simpele animatie. Zo stopt in één van de animaties een vrouw ’s avonds een vis in haar vagina, om hier de volgende ochtend koffie van te trekken voor haar man, zodat hij altijd bij haar zal blijven. In een ander filmpje bevrucht een groep mannen letterlijk een grasveld door met zijn allen de grond te penetreren. Een hilarisch gezicht. ‘Balkan Erotic Epic’ is een lichtelijk amusante bijdrage, maar het is niet echt duidelijk wat dit alles met pornografie te maken heeft. Het is, zowel in de context van de rituelen als voor de kijker van de filmpjes, namelijk niet bepaald seksueel stimulerend.
Richard Prince’s ‘Housecall’ is gewoon een opnieuw opgenomen, oude pornofilm. Prince voegt dus in feite weinig toe aan de al bestaande film. Het enige commentaar dat hieruit af te leiden is, is wellicht de manier waarop er tegenwoordig tegen schoonheid binnen pornografie wordt aangekeken in verhouding tot zo’n dertig jaar geleden (we zien een grote vrouw, zonder bijgebruinde bikinilijn, met (hele) grote, natuurlijke borsten, een ongeschoren kruis, en een minnaar die hier allesbehalve moeilijk over doet). Buiten deze eventuele eye-opener heeft het filmpje echter weinig meerwaarde. Het is gewoon porno.
Dan is het de beurt aan Larry Clark die in zijn ‘Impaled’ werkelijk een blik werpt op de porno-industrie en de effecten hiervan op de consumenten. Via een advertentie heeft hij jongemannen gevraagd zich aan te melden voor zijn project, waarin hij één van hen de mogelijkheid geeft om seks te hebben met een echte porno-actrice. Het leeuwendeel van de film bestaat uit interviews met de verschillende jongens. Over wanneer en hoe ze pornofilms zijn gaan kijken, hoe ze zich erbij voelen, of ze het vernederend vinden voor vrouwen etc. De meeste jongens praten vrij openhartig over hun favoriete standjes en wie en wat ze mooi vinden in films. Ze lijken beïnvloed te zijn door pornofilms wat betreft de standjes en locaties die ze opwindend vinden. En wanneer ze zich helemaal uit moeten kleden, blijken velen hun geslachtsdeel te scheren, naar eigen zeggen geïnspireerd door de films. En natuurlijk is er de onzekerheid over de grootte, vooral vanwege het vergelijkingsmateriaal in de films. Wanneer er eindelijk één jongen is overgebleven, is het de beurt, aan hem, om een actrice te selecteren, en om zijn seksfantasie in praktijk te brengen. En deze blijkt toch niet geheel aan de verwachtingen te voldoen. Een interessant document, deze korte bespiegeling van Larry Clark, dat met zijn veertig minuten ook de langste, en meest bevredigende film van het stel is.
Marco Brambilla’s ‘Sync’ is kort maar krachtig. Een twee minuten durende bliksemsnelle montage van seksscènes uit hard-, maar vooral softporno-films, onder begeleiding van opzwepende drum en percussie. Het doet wat denken aan de versnelde seksscène in Kubrick’s ‘A Clockwork Orange’. Wellicht een boodschap hoe inwisselbaar dit soort handelingen zijn. In ieder geval is het een verfrissende bijdrage.
In ‘Death Valley’ van Sam Taylor Wood’s krijgt de kijker slechts een masturberende jongeman voorgeschoteld. In Death Valley. Zo’n acht minuten lang. Nutteloos en saai.
De hekkensluiter is Gaspar Noé’s ‘We All Fuck Alone’, een film die helaas ook als teleurstelling bestempeld moet worden. Een jongeman is, kijkend naar een pornofilm, aan het masturberen met behulp van een opblaaspop. Dit alles wordt weergegeven in Noé’s stroboscoopfilmstijl, bekend van het begin van ‘Irréversible’. Het wordt tegen het einde erg fatalistisch en deprimerend wanneer hij een pistoolloop in de mond van de pop drukt. Het is voornamelijk de jongen die in beeld komt, maar af en toe ziet de kijker ook een masturberende jonge vrouw. Het interessante van dit contrast is dat beide personen in feite hetzelfde doen, maar dat het beeld van de jongen die met zijn pop bezig is, er één is van afkeuring en schaamte (ook in zijn gezicht), terwijl de vrouw, die een grote knuffelbeer tussen haar benen heeft, geluk, meisjesachtige sexyheid (met haar paardenstaartjes) en tederheid uitstraalt. Is dit een statement over een inconsequent beeld van masturbatie in de maatschappij? Een meten met twee maten? Op zichzelf een interessant gegeven, maar ook dit filmpje gaat helaas, met zijn twintig minuten, veel te lang door. Tien waren voldoende geweest.
Hier en daar heeft ‘Destricted’ zeker wel zijn momenten, maar uiteindelijk is eigenlijk alleen Larry Clark’s ‘Impaled’ écht de moeite waard. Het is tenminste een filmpje dat commentaar geeft op de wereld van de pornografie (of consumptie hiervan) en hiernaast zelf ook nog lichtelijk prikkelt. Voor de rest is ‘Destricted’ een erg inconsistente verzameling van al dan niet kunstzinnig werk, dat qua inhoud vaak te wensen overlaat.
Bart Rietvink