Devil in a Blue Dress (1995)

Regie: Carl Franklin | 102 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Denzel Washington, Tom Sizemore, Jennifer Beals, Don Cheadle, Maury Chaykin, Terry Kinney, Mel Winkler, Albert Hall, Lisa Nicole Carson, Jernard Burks, David Fonteno, John Roselius, Beau Starr, Steven Randazzo

In Eye Filmmuseum draait een retrospectief ter ere van de eerste zwarte Oscar-winnaar Sidney Poitier en degene die hij zag als zijn natuurlijke opvolger, Denzel Washington. Tijdens zijn rol als Ezekiel ‘Easy’ Rawlins in ‘Devil in a Blue Dress’ (1995) had Washington al een hoop krediet opgebouwd in Hollywood. Hoewel hij in ‘The Pelican Brief’ (Alan J. Pakula, 1993) en ‘Philadelphia’ (Jonathan Demme, 1993) het hoofdpodium deelde met respectievelijk Julia Roberts en Tom Hanks, had de Afro-Amerikaanse steracteur namelijk een groot aandeel gehad in het succes van deze prestigieuze producties. En ook al had Washington dubbel en dwars bewezen met het indringende ‘Malcom X’ (Spike Lee, 1992) dat hij een productie alleen kan dragen, was het tijd voor een volgende nieuwe dragende rol. Wat als Washington een filmreeks zou aanvoeren over een zwarte Amerikaan die zoals de fictieve privédetective Philip Marlowe allerlei stinkende zaakjes in LA oplost? Het moest een film geënt op het klassieke noir-genre worden maar dan vanuit Afro-Amerikaans perspectief.

Inmiddels heeft de filmwereld Spike Lee omarmd als de belangrijkste zwarte Amerikaanse filmmaker maar dan wordt er voorbijgegaan aan Carl Franklin, de regisseur van ‘Devil in a Blue Dress’. Al meer dan vijftien jaar regisseert Franklin nu afleveringen van hoogwaardige tv-series, waaronder “The House of Cards” (Beau Willimon), “The Leftovers” (Damon Lindelof) en “Mindhunter” (Joe Penhall). Maar in de jaren negentig heeft Franklin een drietal kleine parels van speelfilms gedraaid: het geslepen noodlotsdrama ‘One False Move’ (1992), het sensibele familiedrama ‘One True Thing’ (1998) en, jawel, de volbloed noir ‘Devil in a Blue Dress’ (1995), tevens zijn eerste samenwerking met Denzel. Regisseur Franklin baseerde het scenario op de roman met dezelfde naam van schrijver Walter Mosley, die zich met zijn romans over Easy Rawlins spiegelde aan Raymond Chandlers Philip Marlowe-reeks.

In de jaren vijftig probeert de Tweede Wereldoorlog-veteraan Easy Rawlins (Washington) de eindjes aan elkaar te knopen in Los Angeles. Na de grote ontslagronde bij de vliegtuigbouwer waar hij werkte, kan hij echter moeilijk werk vinden. Dan krijgt Easy via een bevriende barhouder een op het eerste gezicht onschuldige opdracht toegeschoven. Voor makkelijk verdiend geld, de hypotheek moet immers ook betaald worden, vraagt ene Dewitt Albright (Tom Sizemore) of hij Daphne Monet (Jennifer Beals), de verloofde van de steenrijke LA-er en politicus Todd Carter (Terry Kinney), kan opsporen. Daphne hangt graag rond bij illegale jazzcafés waar naar eigen zeggen de witte Albright niet zomaar kan binnenwandelen. Als Easy eenmaal de mysterieuze Daphne op het spoor is, is de plot twee lijken verder en zit hij tot voorbij aan zijn nek in de misère.

Bijna alle acteurs, hoe kleine rol ook, schitteren en gaan volledig op in hun personage. Tot in de fijnste mimiek ademt Washington de gewiekste Easy en maakt van hem een man die zowel geaffecteerd is door wat er rond hem heen gebeurt als gehard door het leven. Hij schrikt niet meer van de horror waarin hij belandt. Daarnaast valt de toen nog nieuwkomer Don Cheadle op. Hij vertolkt Mouse, een oud straatmaatje van Easy. Mouse heeft altijd oren naar klusjes, mits de juiste prijs, en is allesbehalve bangig aangelegd. Telkens wanneer Cheadle in beeld is, heb je geen idee wat er staat te gebeuren behalve dat je verder wilt kijken.

Met standvastige regie en tot in de puntjes verzorgde productieontwerp (Cary Frutkoff) en cinematografie (Tak Fujimoto) weet regisseur Franklin heel knap de sfeer te recreëren van hoe het ongeveer eind jaren vijftig moet zijn geweest in Los Angeles. Als het ware bevind je je tien jaar na de gebeurtenissen in ‘Chinatown’ (Roman Polanski, 1974). Bovendien hebben ‘Devil in a Blue Dress’ en Polanski’s neo noir klassieker qua thema’s, corrupte elite en klassenjustitie, en filmstijl, veelvuldig gebruik van spitsvondige dialogen en de geijkte noir voice-over, behoorlijk veel gemeen. De queeste van zowel Jake Gittes als Easy Rawlins loopt tussen boven- en onderwereld en zonder het toe te geven lopen beide heren meestal achter de feiten aan. Lang niet alles is zoals de twee wijsneuzen denken of waar ze van overtuigd zijn. Wellicht is het vooral blinde volharding hetgeen wat Easy en Jake Gittes op de been houdt en niet zozeer hoop. Het belangrijkste, en een cruciaal, verschil tussen de twee films is dat Easy ook nog eens te maken heeft met klassenjustitie langs raciale lijnen.

Met al de kwaliteit voor en achter de camera is het spijtig dat ‘Devil in a Blue Dress’ uiteindelijk nogal lauwtjes naar het einde toewerkt en de vele intriges niet het volle gewicht kan geven. Dus, ondanks dat het bronmateriaal een sfeervolle noir en zeer interessante hoofdrol voor Washington opleverde, is de filmbewerking van Mosley’s boek de minst geslaagde van Franklins jaren negentig streak. Tot grote spijt van de makers is er dan ook niets meer van gekomen van een Easy filmreeks.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 5 september 1996
Speciale vertoning: Eye Zomerprogramma Sidney Poitier & Denzel Washington 2022