Die göttliche Ordnung (2017)

Recensie Die göttliche Ordnung CinemagazineRegie: Petra Biondina Volpe | 96 minuten | komedie, drama | Acteurs: Marie Leuenberger, Maximilian Simonischek, Rachel Braunschweig, Sibylle Brunner, Marta Zoffoli, Bettina Stucky, Noe Krejcí, Finn Sutter, Peter Freiburghaus, Therese Affolter, Ella Rumpf, Nicholas Ofczarek, Sofia Helin, Elias Arens, Mirjam Zbinden, Marietta Jemmi, Kristin Flückiger, Urs Bosshardt, Fabienne Hadorn, Sandra Utzinger, Steffi Friis

In Nieuw-Zeeland hadden ze het al in 1893, in Duitsland in 1918, in Nederland in 1919, in de Verenigde Staten in 1920 en in het Verenigd Koninkrijk in 1928: vrouwenstemrecht gelijk aan dat van mannen. Landen als Spanje (1931), Turkije (1933), Brazilië (1934), Japan (1945) en China (1947) volgden. Opmerkelijk genoeg duurde het in Zwitserland tot 1971 voordat vrouwen stemrecht kregen bij nationale verkiezingen. Nog schokkender zijn de feiten dat de gelijke rechten voor mannen en vrouwen pas in 1981 in de grondwet van het Alpenland werden opgenomen en dat pas in 1990 het laatste kanton (Appenzell Innerrhoden) vrouwen het recht gaf om hun stem te laten horen inzake zowel plaatselijke als federale issues. In de bergachtige gebieden leek het leven jarenlang stil te staan, dus de vrouwen daar krijgen niet veel mee van de emancipatiebeweging die op andere plekken in de wereld gaande was de decennia ervoor. In de film ‘Die göttliche Ordnung’ (2017) van regisseur Petra Volpe – de Zwitserse inzending voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film, die overigens de ‘shortlist’ niet haalde – draait het om de vrouwen uit de bergdorpen, die langzaam ontwaken en eindelijk inzien dat de tijd van de eeuwenlange patriarchale onderdrukking nu toch echt voorbij is.

Nora Ruckstuhl (Marie Leuenberger) is een brave huismoeder, die haar dagen vult met zorgen voor het huishouden, haar echtgenoot Hans (Max Simonischek), hun twee zoons en haar aartsconservatieve schoonvader (Peter Freiburghaus). Iets anders doen met haar leven is nooit in haar opgekomen, want als je als meisje in een bergdorp als dit geboren wordt ligt de route die je in je leven zult bewandelen immers al vast: hun enige recht is het aanrecht. Wanneer Hans thuiskomt met het goede nieuws dat hij gepromoveerd is op zijn werk, denkt Nora alleen maar aan de vacature die ze in de krant las; wat zou ze graag zelf aan het werk gaan! Maar als ze Hans dit voorlegt, verbiedt hij het haar om te solliciteren (de Zwitserse wet stond het in die tijd toe dat mannen voor hun vrouw besluiten namen). “Ik zal je weer zwanger maken, dan hoef je je niet te vervelen”, roept hij om haar de mond te snoeren. Maar wanneer Hanna (Ella Rumpf), de opstandige tienerdochter van Nora’s zus Theresa (Rachel Braunschweig), wegloopt van huis om bij haar langharige, motor rijdende vriendje te zijn om vervolgens door haar ouders te worden opgesloten in een inrichting voor onhandelbare kinderen, wordt Nora nogmaals aan het denken gezet. Ze raakt het hoe langer hoe meer zat dat de wensen van vrouwen worden genegeerd, beschimpt of bestraft en raakt geïnspireerd door de protesten die vrouwen in de steden Zürich en Bern organiseren. Dankzij bijval van de oudere Vroni (Sybille Brunner), die twaalf jaar eerder al tevergeefs haar nek uitstak voor gelijke behandeling, en de vrijgevochten Italiaanse immigrante Graziella (Marta Zoffoli), start ze een campagne om vrouwenkiesrecht ook in haar dorp op de kaart te zetten. Aangezien het de mannen zijn die vóór het vrouwenstemrecht moeten stemmen, besluiten ze hun werk in het huishouden neer te leggen, om de mannen eindelijk van het nut van hun zaak te doen doordringen.

‘Die göttliche Ordnung’ was een groot succes in eigen land, met een voor Zwitserse begrippen indrukwekkende opbrengst aan de box office van bijna vijf miljoen dollar. Natuurlijk heeft dat ook te maken met het feit dat een belangrijke gebeurtenis uit de Zwitserse geschiedenis tot hapklare brokken is gesneden die erin gaan als zoete koek, maar ook voor mensen die helemaal niets met Zwitserland hebben is deze film vermakelijk. Dat is met name te danken aan de boeiende personages. Nora heeft meer in haar mars en is complexer dan je op het eerste gezicht zou denken. Haar transformatie van kleurloze huismoeder naar vooruitstrevende feministe verloopt weliswaar nogal voorspelbaar, dankzij de warme vertolking van Marie Leuenberger kijk je daar dwars doorheen. Ze laat zich omgeven door vrouwen die je direct in je hart sluit en bovendien elk op hun eigen manier slachtoffer zijn van de onderdrukking die vrouwen jarenlang hebben moeten doorstaan. Wat Volpe, die tevens het scenario schreef, bovendien sterk doet, is de nuance aanbrengen in de houding van de mannen. Het is makkelijk om hen als de slechteriken af te schilderen – en een enkeling deugt ook echt niet – maar Volpe kiest ervoor te onderstrepen dat hun tegenstand ten aanzien van gelijke rechten vooral voortkomt uit onwetendheid en angst voor verandering. Bovendien is er ook een prominente vrouw die tegen vrouwenstemrecht is. Deze Charlotte Wipf (Therese Affolter), die als vooraanstaand dorpsbewoonster (want werkgeefster van Hans) nota bene een voortrekkersrol zou moeten hebben, verschuilt zich achter de Bijbel, die een bepaalde ‘orde’ tussen man en vrouw zou prediken – vandaar de titel van de film. Wipf is een op papier ambivalent en dus interessant personage dat echter niet helemaal uit de verf komt en daardoor in clichés blijft steken.

Clichés schuwt Volpe sowieso niet, want om de seksuele bevrijding van vrouwen een plek te geven in haar film stuurt ze Nora, Vroni, Theresa en Graziella in Zürich (waar ze even daarvoor hebben meegelopen in een protestmars) naar een workshop van een door de Zweedse actrice- en erkend feministe – Sofia Helin gespeelde ‘Yoni Master’. Daar gaan ze in een hilarische scène met spiegels in de weer en ontdekt Nora dat ze een ’tijger tussen haar benen heeft’. En dat de vrouwen ook het nodige drama te wachten staat (huiselijk geweld, een sterfgeval) is evenmin verrassend, net als songs als ‘You Don’t Own Me’ (Leslie Gore) en ‘Respect’ (Aretha Franklin) die de soundtrack vullen. ‘Die göttliche Ordnung’ volgt de bekende paden en kent een bekende afloop, want dat staat in de geschiedenisboeken. Voorspelbaar is het allemaal dus wel, maar zeker ook vermakelijk dankzij de prima acteerprestaties, innemende personages en een ondanks zijn luchtigheid toch uitgebalanceerde script.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 14 september 2017
VOD-release: 17 januari 2018