Die Legende von Paul und Paula (1973)
Regie: Heiner Carow | 105 minuten | drama, muziek, romantiek | Acteurs: Angelica Domröse, Winfried Glatzeder, Heidemarie Wenzel, Fred Delmare, Rolf Ludwig, Käthe Reichel, Hans Hardt-Hardtloff, Frank Schenk, Dietmar Richter-Reinick, Eva-Maria Hagen, Jürgen Frohriep, Hertha Thiele, Willi Schrade, Peter Gotthardt, Marga Legal
De DDR film ‘Die Legende von Paul und Paula’ (gebaseerd op de gelijknamige roman van Ulrich Plenzdorf) speelt in verschillende tijden een andere rol. In 1973 geeft Erich Honecker (de Oost-Duitse leider op dat moment) persoonlijk toestemming voor de vertoning van een in opspraak geraakte film, die diverse subtiele verwijzingen maakt naar het isolement waarin de Oost-Duitser zich bevindt vóór de val van de Muur. Zo staat de onmogelijke, maar gepassioneerde affaire tussen Paul en Paula vooral symbool voor de spanning tussen ideaal en realiteit. Met drie miljoen kijkers (op een populatie van circa 17 miljoen inwoners) sprak deze film bij een grote bevolkingsgroep tot de verbeelding en ontpopte zich tot één van de kaskrakers van de Oost-Duitse cinema op dat moment. Tegenwoordig staat de film bekend als een Ostalgie-cultfilm, waarbij Ostalgie de samenvoeging is van ‘Ost’ (Oost-Duitsland) en ‘Nostalgie’. Het ‘verlangen’ naar de romantiek van de DDR. Denk in deze reeks ook aan de prachtige film ‘Goodbye Lenin’.
De muzikale frasering van de film wordt ondersteund met nummers van de toen populaire Oost-Duitse band de Puhdys. Met de soundtrack aan het begin van de film kun je de illusie krijgen dat je in een jaren zeventig schlagermusical terecht bent gekomen. Gelukkig wordt al snel duidelijk dat er niet voor een gezongen dialoog gekozen is en komen we in een echte film terecht. Paul (Winfried Glatzeder) trouwt op vrij jonge leeftijd met een schoonheid die tijdens zijn militaire dienst meteen het bed deelt met een andere man. Op het moment dat Paul het stel op heterdaad betrapt is hun oprechte huwelijk als zodanig over en breekt de tijd aan van het ophouden van de schijn voor de buitenwereld. In de tussentijd ontmoet hij Paula (Angelica Domröse), een alleenstaande moeder die intens van een echte liefde en een beter leven droomt. De twee raken verzeild in een gepassioneerde verhouding en dromen er samen lustig op los. Het aardige van de film is dat de dromen zijn weergegeven op een theatrale manier. Dat geeft de film lucht en geeft de kijker hoop. Zo drijven we in de nacht samen met Paul en Paula op een bed door de haven en worden we bejubeld door allerlei figuranten die getuige zijn van een flowerpower huwelijk. De volgende dag zijn we weer terug in de realiteit en zijn we getuige van het rotbaantje van Paula in een grimmige arbeidersfabriek. Op een zeker moment wint de realiteit en houdt de relatie geen stand. Met alle macht probeert Paula wanhopig vast te houden aan haar ideaalbeeld, maar na een tragisch voorval raakt ze in een depressie en geeft ze de hoop op. Hierdoor wordt Paul wakker geschud en manoeuvreert zich weer in het leven van Paula, die aanvankelijk niets meer van hem moet hebben. Dit manoeuvreren komt op een nogal opmerkelijke manier naar voren in de film, waarbij Paul bijvoorbeeld een bijl ter hand neemt om zich letterlijk het leven van Paula in te slaan. Iedereen wint én verliest aan het einde van de film. Een tragisch en abrupt slotstuk van een legendarische romance.
Je zult jezelf even de tijd moeten geven om in het verhaal te komen, de film heeft immers een jaren 70 tempo. Maar ‘Die Legende von Paul en Paula’ is absoluut de moeite waard, zeker als je de film plaatst in de historische achtergrond van de DDR tijd.
Tristan van der Linden