Dijkbouw (1952)
Regie: Bert Haanstra | 21 minuten | documentaire
Dijkbouw. Het is een onderwerp waar Haanstra vaak naar zou terugkeren in zijn documentaires. Hij gebruikte het als contrastpunt voor de verloren gaande vissersdorpen aan het IJsselmeer in ‘En de zee was niet meer’ en ‘Delta Phase 1’ liet een sterk staaltje vakmanschap en wiskundig inzicht zien bij het vervaardigen van een verbindingsdijk in Zeeland. ‘Dijkbouw’ was Haanstra’s eerste documentaire over dit onderwerp, en hoewel het allemaal wat minder groots en indrukwekkend is als ‘Delta Phase 1’ wordt de Nederlandse werklust en de kracht en know how op het gebied van waterwerken nog eens goed onderstreept.
Filmisch is het niet bijster interessant – vooral in de eerste helft krijgt de kijker veel graafmachines en neerstortend of opgespoten zand te zien – maar het is wel degelijk mooi om al die harde werkers met vereende krachten bezig te zien om de dijken gerealiseerd te krijgen. Soms zien we de mensen gewoon “ordinair” met stenen sjouwen of op rotsen inhakken, maar het wordt toch vaak interessant wanneer we het grotere geheel zien of het nauwkeurige, aparte werk dat voor de onderdelen van dat geheel nodig is. Zo zijn er, om de dijken onder water te beschermen, zogenaamde kraagstukken nodig, die gevlochten worden door arbeiders uit Sliedrecht. Een werk dat van vader op zoon wordt doorgegeven.
De tweede helft van de film introduceert een nieuwe, revolutionaire methode die veel van dit minutieuze ambachtswerk overbodig moet maken middels het gebruik van asfalt. Een gigantische asfaltplaat van de grootte van een tennisbaan dient de onderkant van de dijk te verstevigen, terwijl een gestort asfaltmengsel de bovenzijde voor zijn rekening neemt. Deze asfaltmethode is best interessant om in werking te zien en samen met de broederlijke werklui maakt dit aspect de documentaire ‘Dijkbouw’ toch best de moeite waard, al heeft de film voor de rest weinig om het lijf. Voor de willekeurige kijker is het gewoon een aardige kennismaking met de verschillende methoden en aspecten van dijkenbouw en de mensen die zich hiermee bezig houden. Of hielden. ”
Bart Rietvink