Disgrace (2008)

Regie: Steve Jacobs | 120 minuten | drama | Acteurs: John Malkovich, Jessica Haines, Scott Cooper, Eriq Ebouaney, Fiona Press, Monroe Reimers, Charles Tertiens, Paula Arundell

Het boek “Disgrace” (Nederlandse vertaling: “In ongenade”) van de Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee won in 1999 de Booker Prize en werd in 2006 door The Observer uitgeroepen tot het beste niet-Amerikaanse, Engelstalige boek van de laatste 25 jaar. Zo’n tien jaar later is de verfilming een feit.

John Malkovich speelt vijftiger David Lurie; een intelligente maar arrogante professor literatuurwetenschappen aan de universiteit van Kaapstad. Hij is van mening dat mooie vrouwen hun schoonheid moeten ‘delen’ met mannen, omdat die het recht hebben om toe te geven aan hun lusten. Nadat hij zijn positie heeft misbruikt om een van zijn studentes in bed te krijgen wordt hij gedwongen om zijn functie neer te leggen. Arrogant als hij is zegt hij geen spijt te hebben van de hele situatie en besluit hij zijn lesbische dochter Lucy (Jessica Haines) op te gaan zoeken die op het Zuid-Afrikaanse platteland woont.

Daar aangekomen wordt al snel duidelijk hoe groot de generatiekloof tussen beiden is en hoe moeilijk ze met elkaar kunnen communiceren. Niet alleen begrijpt David niets van homoseksualiteit, ook gaan ze heel anders om met de veranderingen die in Zuid-Afrika plaatsvinden nadat de Apartheid is afgeschaft. Als ze op een dag bezoek krijgen van drie donkere mannen wordt Lucy verkracht en David mishandelt. Waar hij wraak wil en gerechtigheid, weigert zij om aangifte te doen en berust ze – lijdzaam – in de situatie. Ze heeft het idee dat ze misschien wel moet boeten voor alles wat haar blanke voorouders ooit fout hebben gedaan. Terwijl David door de gebeurtenis zijn actie met de studente vanuit een ander perspectief gaat zien, wordt hij ook gedwongen om zijn opvattingen te heroverwegen. Alleen dan kan hij Lucy helpen.

Regisseur Steve Jacobs – die eerder ‘La Spagnola’ (2001) maakte – heeft van ‘Disgrace’ een indringende film gemaakt die bol staat van de symboliek. Daardoor wordt je continu aan het denken gezet. De sfeer en het decor zijn zeer indrukwekkend, evenals de acteerprestaties. John Malkovich is fenomenaal als de eigenaardige David Lurie en Jessica Haines laat als zijn dochter Lucy een prima indruk achter bij haar debuut.

Wat knap is in ‘Disgrace’ is dat je als kijker dezelfde verwarring beleeft als David in het verhaal. Waar je hem voor zijn tocht richting platteland in geen enkel opzicht begrijpt, sta je gelijk aan zijn kant zodra hij in conflict komt met Lucy over de te nemen stappen na de traumatische gebeurtenis. Terwijl zij toch de goedheid zelve lijkt met haar hondenkennel en vergaande gastvrijheid. Samen met hem probeer je vervolgens de dingen vanuit een ander perspectief te bekijken: dat van Lucy.

Dat perspectief blijft echter een zwak puntje in het verhaal. Want ondanks alle vreselijke dingen die er tussen bevolkingsgroepen gebeurt zijn; om je daarvoor nu persoonlijk schuldig te gaan voelen en te laten misbruiken gaat wel erg ver. ‘Disgrace’ is ook geen gemakkelijke film geworden door alle zaken die je zelf in moet vullen. En waar lezers van het boek het verhaal nog prezen om zijn vlotheid is dat in de film zeker niet het geval. Het verhaal lijkt alleen maar trager te worden naarmate het einde nadert. Wellicht om de kijker de tijd te geven om na te denken? Maar over het verhaal nadenken doe je evengoed wel zodra je de bioscoop uit loopt. Daarvoor maakt het allemaal te veel indruk.

Brian Ligtvoet

Waardering: 4

Bioscooprelease: 4 juni 2009