Doce Brasil Holandês – Sweet Dutch Brasil (2010)

Regie: Monica Schmiedt | 52 minuten | documentaire

De documentaire ‘Doce Brasil Holandês’ (‘Sweet Dutch Brazil’) bespreekt de Braziliaanse beleving van de Nederlandse bezetting van Brazilië in de zeventiende eeuw. Wanneer Brazilianen tegenwoordig op deze betrekkelijk korte bezettingstijd (24 jaar) terugkijken, beschrijven zij deze als een periode van vooruitgang en voorspoed. Brazilië zou er vele malen beter uitgezien hebben, wanneer het in Nederlandse handen zou zijn gebleven. Waarom bezien de Brazilianen de Nederlandse bezetting als positief en waarom is er weinig oog voor de schaduwkanten van de Nederlandse bezetting, zoals de slavenhandel? Het is deze vraag die documentairemaakster Monica Schmiedt met ‘Doce Brasil Holandês’ wilde beantwoorden.

De film wordt verteld aan de hand van de persoonlijke zoektocht van twee kunsthistorici, de Duitse Sabrina van der Ley en de Braziliaanse Kalina Vanderlei. Beiden hebben dezelfde achternaam, hetgeen de oude band tussen Brazilië en Europa weergeeft. Sabrina zoekt Kalina op in Recife, vroeger Mauritsstad en de belangrijkste havenplaats in Brazilië gedurende de Nederlandse bezetting en gaat daar op zoek naar sporen van het Nederlandse verleden. Het grootste deel van de documentaire speelt zich dan ook in Recife af, alhoewel de camera ook meegenomen wordt naar Kleve en Amsterdam.

De documentaire schenkt een vrij grote rol aan de door de Nederlanders achtergelaten kunst. De Nederlandse gouverneur graaf Johan Maurits van Nassau was een groot kunst- en architectuurliefhebber. Zo haalde hij de schilder Frans Post naar de kolonie, liet hij een paleis bouwen en liet hij Mauritsstad naar Hollands voorbeeld uitbouwen. De sporen van deze kunst zijn nog goed zichtbaar in de stad en om dit voor het voetlicht te brengen heeft Schmiedt verschillende oude schilderingen in de documentaire verwerkt. Door oude panoramaschilderingen te leggen naast foto’s van de hedendaagse stad moet de kijker zich een voorstelling maken hoe Recife er vroeger uitzag.

Voor de documentaire zijn een groot aantal personen geïnterviewd, waaronder mensen uit de lokale bevolking van Recife, maar ook Nederlandse en Braziliaanse historici. De geïnterviewden worden hierbij doorgaans vrij kort in beeld gebracht; meestal kunnen zij slechts in één of twee zinnen hun zegje doen, waarna er een nieuwe scène volgt. De gesprekken hebben hierdoor wel vaart, maar je mist wel een zorgvuldiger uitgewerkte context.

Met name de Europese Sabrina van der Ley wordt in beeld gebracht. Regelmatig zien we haar met een grote fotocamera door de straten van Recife slenteren. Het filmpubliek wordt meegenomen naar een reünie met de Braziliaanse van der Leys, waarmee de kijker getuige is van echte Braziliaanse gastvrijheid. Dergelijke scènes worden veelal gevolgd door beelden met gezellige Braziliaanse muziek en mooie plaatjes van de exotische stad.

De documentaire geeft eigenlijk te weinig historische achtergrond waardoor de film de diepgang mist die ze wel had kunnen hebben. De korte (52 minuten), luchtige documentaire geeft hierdoor vooral een fijn soort vakantiezin waarbij we en passant kennis nemen van een boeiend en weinig bekend stukje geschiedenis.

Bram Semeijn