Does it Hurt? The First Balkan Dogma – Boli li? Prvata balkanska dogma (2007)
Regie: Aneta Lesnikovska | 100 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Irena Ristik, Igor Dzambazov, Dejan Lilik, Visar Vishka
“Ik zweer af te zien van persoonlijke smaak. Ik ben niet langer een kunstenaar. Ik zweer af te zien van het creëren van een ‘werk’ omdat ik het moment belangrijker vind dan het geheel. Mijn uiteindelijke doel is om de waarheid uit mijn karakters en omstandigheden te verdrijven.” Als je deze eed, die in werkelijkheid nog veel langer is, af hebt gelegd mag je een zogenaamde Dogma-film maken. Dit Dogma-verbond is bedacht door de Deense filmmakers Lars von Trier en Thomas Vinterberg. Tegenwoordig worden er niet veel Dogma’s meer gemaakt. Toch heeft regisseuse Aneta Lesnikovska ervoor gekozen om de film ‘Does It Hurt’ in Dogma-stijl te maken. Geen slechte keuze voor debutante.
Weinig succesvolle films komen uit de Balkan. Toch lijkt de jonge Macedonische filmmaakster die inmiddels in Nederland verblijft hier verandering in te gaan brengen. De film is waargebeurd maar niet gebaseerd op de werkelijkheid. Klinkt ingewikkeld en vreemd en dat is het ook, maar dit maakt de film wel heel speciaal. De film is tot stand gekomen door leugens en het stiekem filmen van de directe omgeving van de regisseuse. Dit deed ze echter met goede bedoelingen want op deze manier werkte ze niet alleen aan haar eigen succes maar kregen haar vrienden ook de kans om publiciteit te krijgen. En na het zien van het resultaat zullen haar vrienden het haar zeker hebben vergeven. Want wat zien we nu liever dan een echte pure film die recht uit het hart komt, die uit het leven is gegrepen?
Haar verhaal begint met de leugen die ze vertelt aan haar vrienden dat er buitenlandse producenten zijn gevonden voor een film. Deze producenten komen natuurlijk nooit opdagen en ondertussen maakt Lesnikovska zelf een prachtig verhaal over haarzelf en haar vrienden in hun voorbereidingen voor het maken van een film. Zoals wel vaker het geval is bij filmmakers bestaat haar vriendenkring voornamelijk uit acteurs, actrices en andere filmmakers. Ze zijn allemaal nog beginnende en hebben nog geen carrière waar ze op kunnen teren. Geld is er niet. Zeker in een land als Macedonië is het erg moeilijk om iets op te starten. Vandaar de keuze voor een Dogma-film. Bijzonder aan dit soort films is dat ze ‘echt’ zijn. Er is nergens muziek onder gezet of dingen aan toegevoegd om het plaatje mooier te maken. Alles is echt zoals je het op beeld krijgt voorgeschoteld. Een wiebelende camera hier en daar nemen we dan ook maar voor lief. Over goede of slechte acteurs valt hier niet te discussiëren. Ze acteren namelijk niet, de personen in de film zijn zichzelf, zoals ze altijd zijn. Aan de ene kant wel jammer want de illusie dat in een film niet is wat het lijkt en je je eigen interpretatie eraan kunt geven verdwijnt hiermee.
Toch is deze film meer geworden dan alleen een documentaire. Er is wel degelijk over nagedacht en niet zomaar lukraak met de camera gefilmd wat er gebeurde. Dat is ook meteen het mooiste aan deze film. Het is een film over een groep vrienden die een film willen maken maar tegelijkertijd is het een documentaire die laat zien hoe de voorbereiding van deze vriendengroep verloopt. Het is een documentaire die wel van tevoren lijkt uitgedacht. Na het zien van ‘Does It Hurt’ besef je weer dat zoiets eenvoudigs, maar tegelijkertijd ook moois als het leven zelf, eigenlijk ook één grote film is.
Eveliene Sanders