Dogville (2003)

Regie: Lars von Trier | 178 minuten | drama, thriller | Acteurs: Nicole Kidman, Harriet Andersson, Lauren Bacall, Paul Bettany, Blair Brown, James Caan, Patricia Clarkson, Jeremy Davies, Ben Gazzara, Philip Baker Hall, Siobhan Fallon

‘Dogville’ is deel 1 uit Lars von Triers kritische drieluik over Amerika (‘USA – Land of Opportunities’), een land waar hij zelf overigens nooit schijnt te zijn geweest. Het tweede deel ‘Manderlay’ kwam uit in 2005, helaas niet meer met Nicole Kidman in de rol van Grace, maar met nieuwkomer Bryce Dallas Howard. Nicole Kidman had het te druk met ‘The Interpreter’ (2005) en met het jammerlijk geflopte ‘Bewitched’ (2005). Jammer, want in het veelbekroonde ‘Dogville’ (onder andere een Gouden Palm) speelde ze fenomenaal.

Lars von Trier heeft een aantal prachtige films gemaakt over vrouwen die zichzelf opofferen. In het hartverscheurende ‘Breaking the Waves’ (1996) schitterde Emily Watson als Bess McNeill, die als haar man verlamd raakt zijn bevel opvolgt om seks met andere mannen te hebben, maar hieraan ten gronde gaat. In ‘Dancer in the Dark’ (2000) was de beurt aan Björk om zich door de eigenzinnige Deense regisseur te laten afbeulen. Ook dat resultaat mocht er zeker wezen: een musical over een blinde vrouw die de doodstraf krijgt als ze de buurman die haar spaarcentjes had gestolen – per ongeluk – neerschiet. Ze had een advocaat kunnen betalen die haar vrij zou kunnen krijgen, maar met dat geld gaf ze liever haar zoon een operatie waarmee voorkomen kon worden dat ook hij blind werd.

Heftige verhalen en zo ook weer in ‘Dogville’. Het begint allemaal lieflijk als mooie vluchtelinge Grace (Nicole Kidman) in een klein dorpje wordt opgevangen. Maar ze moet haar kost verdienen en de bewoners worden steeds inhaliger. Uiteindelijk is ze niet veel meer dan een slaaf, een gebruiksvoorwerp voor de dorpelingen. Na ruim twee en een half uur is de ellende ondraaglijk en ben je er als toeschouwer van overtuigd dat Grace – net als Von Triers vrouwen voor haar – al opofferend ten onder zal gaan. Maar in ‘Dogville’ loopt dat net even anders. Von Trier doorbreekt zijn patroon door deze vrouwelijke hoofdpersoon wraak te laten nemen, zij heeft genoeg van haar rol als lijdend voorwerp en laat dat op indrukwekkende wijze blijken.

Het meest besproken aan ‘Dogville’ is waarschijnlijk de zeer originele setting. Het is alsof je naar een toneelstuk kijkt, met een zeer beperkt decor. Alles speelt zich af op één plek, een zwarte vloer, waarop met witte lijnen staat aangegeven waar de huizen staan. Er worden wel een aantal rekwisieten gebruikt, maar de muren en deuren zijn ‘onzichtbaar’. Deze kunstgreep is niet strikt noodzakelijk om het verhaal te vertellen, maar het ondersteunt wel de barre sfeer en legt extra focus op de personages (die ook zeer goed geportretteerd worden door de acteurs). Lars von Trier laat zien hoe weinig je nodig hebt om een verhaal sterk neer te zetten en maakt door zijn stijlkeuze de film juist extra bijzonder. Degenen die de volledige 178 minuten van ‘Dogville’ uit kunnen zitten zullen beloond worden met een gevoel van ontzetting en bewondering.

Emy Koopman

Waardering: 5

Bioscooprelease: 28 augustus 2003