Dolittle (2020)

Regie: Stephen Gaghan | 101 minuten | avontuur, komedie | Acteurs: Robert Downey Jr., Antonio Banderas, Michael Sheen, Jim Broadbent, Jessie Buckley, Harry Collett, Kasia Smutniak, Carmel Laniado, Ralph Ineson, Joanna Page | Originele stemmencast: Emma Thompson, Rami Malek, John Cena, Kumail Nanjiani, Octavia Spencer, Tom Holland, Craig Robinson, Ralph Fiennes, Selena Gomez, Marion Cotillard, Frances de la Tour, Jason Mantzoukas

Een arts die kan communiceren met dieren, in hun eigen taal. Precies honderd jaar geleden verscheen het eerste boek over Doctor Dolittle. De Engelsman Hugh Lofting creëerde het personage enkele jaren ervoor toen hij tijdens de Eerste Wereldoorlog als ingenieur in de loopgraven streed voor het Britse leger. Omdat hij zijn kinderen niet wilde schrijven over de verschrikkingen van de oorlog, schreef hij hen fictieve brieven over een bijzondere dokter die kon praten met dieren. Later zou hij zeggen dat het echte nieuws ofwel te saai ofwel te gruwelijk was om over te schrijven. De brieven waren de basis voor zijn succesvolle serie kinderboeken over Doctor Dolittle. De verfilmingen rond het geliefde personage zijn niet bepaald succesvol te noemen; voor de musicalversie uit 1967 met de alom gerespecteerde Rex Harrison in de titelrol werd alles uit de kast getrokken, maar de grote budgetten konden het gebrek aan charme en magie niet verhullen. ‘De film heeft één positieve kant: als je onhandelbare kinderen hebt, worden ze misschien in slaap gesust’, aldus de vernietigende kritiek van filmrecensent Leonard Maltin. De critici waren ook niet mals over ‘Dr. Dolittle’ (1998), met Eddie Murphy in de hoofdrol, maar die film scoorde zo goed aan de box office dat er drie jaar later een sequel werd uitgebracht. Over de drie straight-to-dvd-spin-offs die daaruit voortvloeiden hebben we het maar niet.

Spreekt Doctor Dolittle anno 2020 nog steeds tot de verbeelding? Stephen Gaghan en Robert Downey Jr. menen van wel. Gaghan kennen we als scenarioschrijver (hij won een Oscar voor het uitstekende drugsdrama ‘Traffic’ (2000) en schreef en regisseerde bijvoorbeeld ook ‘Syriana’ (2005)). Hij schreef en regisseerde ‘Dolittle’ (2020) en Downey Jr. zocht een verzetje naast al het superheldengeweld dat hij de bioscoopzalen in brengt en is hier niet alleen te zien in de hoofdrol, maar zorgde als uitvoerend producent tevens (deels) voor de financiering van het project. Het scenario werd tijdens het productieproces meerdere malen aangepast en herschreven – onder anderen Seth Rogen werd tijdelijk aan boord gehaald om de grapdichtheid op te schroeven – wat het eindproduct meestal niet veel beter maakt. Het zal niemand verbazen dat het eindresultaat nogal rommelig is. ‘Dolittle’ is een film uit de categorie ‘veel geschreeuw, weinig wol’, wat des te pijnlijker is gezien het immense talent dat ermee gemoeid is.

Het hoogtepunt van de film krijgen we direct in de eerste minuten, in een geanimeerde sequentie waarin de voorgeschiedenis van Doctor Dolittle (Robert Downey Jr.) uiteengezet wordt. Hij is een dierenarts in het Victoriaanse Groot-Brittannië die de kunst verstaat om met dieren te communiceren. Nadat zijn echtgenote Lily op zee om het leven komt, trekt de van verdriet verscheurde Dolittle zich terug uit het openbare leven. Hij heeft geen contact met mensen, uitsluitend met de dieren die bij hem leven nadat hij hen gered heeft. Maar wanneer niemand minder dan de koningin van Engeland (de geweldige Jessie Buckley, die hier amper iets te doen krijgt) hem om hulp roept, omdat ze een mysterieuze ziekte onder de leden heeft en hoopt dat hij haar kan genezen, neemt hij de uitdaging toch aan, zij het schoorvoetend. Met hem mee gaan zijn jonge leerling (Harry Collett) en een kudde van zijn trouwste dierenvrienden. Ze gaan op zoek naar een mythische boom, wiens vruchten helende krachten bezitten. Maar ook de snode Dr. Blair Müdfly (Michael Sheen) heeft zijn zinnen gezet op de magische vruchten, en hij doet er alles aan om Dolittle dwars te zitten. En ook piratenkoning Rassouli (Antonio Banderas) heeft nog een appeltje met hem te schillen…

‘Dolittle’ is volgepakt met knotsgekke scènes. Doctor Downey praat niet alleen met octopussen en eenden, maar probeert een eekhoorn te reanimeren, bevaart woeste oceanen, pleegt een inbraak in Buckingham Palace en voert een soort maagverkleining uit bij een draak die graag ridders verorbert. Al deze scènes gaan gepaard met veel poep- en piesgrapjes (is dat wellicht de invloed van Rogen?) en volgen elkaar in zo’n moordend tempo op dat logica en continuïteit er regelmatig bij inschieten. Het resultaat is een rommelige chaos aan oppervlakkige scènes met pratende dieren en een verdwaasde Downey die zich een merkwaardig accent heeft aangemeten (wat kennelijk door moet gaan voor Welsh) en wat apathisch richting zijn geprojecteerde dierlijke tegenspelers staart. Die dieren worden overigens niet door de minsten ingesproken: Oscarwinnaars Emma Thompson, Marion Cotillard, Octavia Spencer en Rami Malek, de voor een Oscar genomineerde Ralph Fiennes en Kumail Nanjiani en gerespecteerde sterren als John Cena, Selena Gomez, Tom Holland, Frances de la Tour, Will Arnett en Craig Robinson. In ‘menselijke’ bijrollen zien we naast Sheen, Buckley en Banderas onder anderen ook Oscarwinnaar Jim Broadbent en Ralph Ineson. Hoewel de ene rol groter en belangrijker is dan de andere, springen met name de dieren elkaar constant voor de voeten om te scoren met de flauwste grappen. Alsof ze op hol geslagen zijn en daarna ontsnapten uit de plaatselijke dierentuin.

‘Dolittle’ had de pech uitgebracht te worden in het coronajaar, waarin de bioscopen gedurende een langere periode op slot gingen. Maar ook als we dat buiten beschouwing laten is het niet verwonderlijk dat de film een flop genoemd wordt: al die grote namen die erbij betrokken zijn kunnen dit hysterische zinkende schip niet redden. Het lijkt erop dat de vele verschillende scenarioschrijvers die mee hebben geschreven, en de vele verschillende producenten die een vinger in de pap wilden hebben, de visie van Gaghan ernstig hebben vertroebeld, met een rommelige en vermoeiende kakofonie als eindresultaat.

Patricia Smagge

Waardering: 2

Bioscooprelease: 16 januari 2020
DVD-, blu-ray- en 4K UHD-release: 10 juni 2020