Down to Earth (2015)

Regie: Renata Heinen, Rolf Winters | 90 minuten | documentaire, avontuur

In ‘Down to Earth’ volgen we een vijfkoppig Amerikaans gezin dat de hectiek van de moderne consumptiemaatschappij achter zich laat en begint aan de reis van zijn leven. Bedrijfseconoom Ralf Winters, zijn eega Renata Heinen en hun drie kinderen reizen naar diverse uithoeken van de aarde, op zoek naar een nieuw perspectief op het leven en de wereld die ons omringt. Zonder crew of vastomlijnd plan, maar wel elk uitgerust met een camera en rugzak. Tijdens het vijf jaar durende avontuur leven ze met en bij stammen op zes verschillende continenten. Ze filmen hun ontmoetingen met de zogenaamde earth keepers, op traditionele wijze levende mensen die nog in verbinding staan met de natuur en in harmonie met de planeet leven.

‘Down to Earth’ is een film die behoorlijk wat heeft losgemaakt. De film draaide voor een documentaire niet alleen uitzonderlijk lang in de bioscoop, maar bewoog zelfs diverse kijkers ertoe om hun baan op te zeggen en het levensroer drastisch om te gooien. De film werd ook vertoond op de klimaattop in Parijs en bracht ook daar de handen van veel politici en bestuurders op elkaar. Het succes van de film spot eigenlijk met alle wetten van de cinemalogica, want als puur passieproject was er geen financiële ruimte voor marketing, reclame, een uitgebreid distributienetwerk of dure productietechnieken. Ralf Winters spreekt dan ook over een film die ‘spontaan is ontstaan in plaats van bedacht’, een stukje authenticiteit dat tegenwoordig inderdaad zeldzaam is en waaraan de docu ook veel van zijn charme ontleent.

‘Down to Earth’ is vooral een allegaartje van luistersessies met verschillende wijzen en sjamanen, opnames van de plaatselijke natuur en verslagen van ontmoetingen met natuurvolkeren. De centrale boodschap die hieruit wordt gedestilleerd is dat mensen weer de verbinding met de aarde moeten zoeken. Dit is volgens de makers het beste medicijn tegen de spirituele en ecologische problemen waar onze moderne welvaartsmaatschappij mee kampt. Het leuke van de film is dat er geen pasklare en geheel eenduidige antwoorden worden geboden op de vraag hoe we tot een duurzamere wereld kunnen komen. Binnen het toch wel vrij brede kader van een betere verbinding met elkaar, de natuur en de planeet, kan iedereen hier op een persoonlijke manier invulling aan geven. De nadruk ligt dan ook op eigen initiatief, want de aan het pluche en de mantra van eeuwige groei verknochte politici die in de zak zitten van het grootkapitaal gaan volgens Winters en Heinen het verschil niet maken.

Veel van de wijzen en stamoudsten die in ‘Down to Earth’ aan het woord komen, zijn nog nooit eerder geïnterviewd. De ontmoetingen met deze denkers leveren vaak boeiende conversaties op. Wat daarbij opvalt is dat de denkbeelden over de mens en zijn plaats binnen de natuurlijke orde bij al deze stamoudsten, ondanks hun isolatie en de grote afstand tussen hun woonplaatsen, veel overeenkomsten vertonen. Thematisch is ‘Down to Earth’ dus zeker interessant. Alleen proberen de makers soms iets te veel in de film te stoppen, waardoor de reis van Winter en Heinen wat onderbelicht blijft. Hoeveel tijd hebben ze met elke stam doorgebracht? Hoe ziet hun bestaan er na deze levensveranderende ervaring nu eigenlijk uit? En welke lessen van bezochte wijzen passen ze thuis in de moderne maatschappij concreet toe? Deze aspecten blijven een beetje onderbelicht. Daarnaast lijdt de film soms ook een beetje onder het trage tempo en het feit dat Winters niet echt een uitnodigende vertelstem heeft.

‘Down to Earth’ is een goed in elkaar gezette en inspirerende film, wier boodschap een groot kijkerspubliek verdient. Aan de andere kant zullen de inzichten die de documentaire ons oplevert niet zo nieuw en revolutionair zijn voor mensen die al langer bekend zijn met het animistische gedachtegoed van ’s werelds natuurvolkeren.

Frank Heinen

Waardering: 3

Bioscooprelease: 20 oktober 2016
VOD-release: 29 juni 2018
DVD-release: 29 juni 2018