Dracula (1979)

Regie: John Badham | 109 minuten | romantiek, horror | Acteurs: Frank Langella, Laurence Olivier, Donald Pleasance, Kate Nelligan, Trevor Eve, Jan Francis, Janine Duvitski, Tony Haygarth, Teddy Turner, Sylvester McCoy, Kristine Howarth, Joe Belcher, Ted Carroll, Frank Birch, Gabor Vernon, Frank Henson, Peter Wallis

Deze film uit 1979 gaat over Dracula, prins der vampiers, heerser van de nacht… Ietwat romantische benamingen die in de meeste Draculafilms toch niet al te lang kunnen verhullen dat Dracula een ongevoelig monster is dat zijn bloeddorst op de mensheid bot wil vieren. Ook in deze film vertoont de graaf wat bloeddorstige trekjes, maar zijn portrettering is in deze film wel wat positiever dan in de meeste Draculafilms het geval is.

In deze film is ervoor gekozen om Dracula als een knappe en charmante aristocraat neer te zetten. Binnen de romantische benadering die deze film kenmerkt wordt ook meer dan ooit duidelijk dat de graaf een rusteloos, romantisch en door eenzaamheid gekweld personage is, op zoek naar een geliefde om de eeuwen mee te trotseren. Als Draculavertolker zien we Frank Langella verschijnen, die ook als Dracula op Broadway triomfen vierde. En Langella was een goede keuze want hij weet Dracula, en vooral de verschillende kanten van Dracula’s persoonlijkheid, op geslaagde wijze vorm te geven. Door de charme en beschaving die Langella uitstraalt weet hij Dracula’s sexuele aantrekkingskracht op zijn vrouwelijke slachtoffers perfect, als bijna nooit vertoond in de Dracula-filmhistorie, tot uitdukking te brengen. Tegelijkertijd weet hij ook de duistere kanten van de graaf goed te benadrukken, iets dat echter door de manier waarop het hier in beeld wordt gebracht ook zijn bekoringen kan hebben en waardoor ook de sympathie van de kijker deze keer deels bij Dracula kan komen te liggen.

Ook in andere opzichten verschilt deze film van diverse andere Draculafilms. Stijl en sfeer staan gedurende de gehele speelduur voorop. Iets wat ook snel duidelijk wordt wanneer blijkt dat voor deze productie weinig kosten of moeite gespaard zijn. Goed gekozen locaties, effectief gebruik van licht en donker, effectief toegepaste camerahoeken, ondersteunende muziek bij de diverse gebeurtenissen en vooral ook met zorg en oog voor detail uitgewerkte gothische en Victoriaanse sets en kostuums die mede ook de sfeer van dit Victoriaanse tijdperk goed weten op te roepen.

Stijl en sfeer nemen daarmee een minstens, zo niet nog grotere plaats in als de horror die in deze film voorbijkomt. Werkelijke effectieve horror is in deze productie dan ook in mindere mate aanwezig, hoewel dat voor de liefhebbers van met name Bram Stoker’s boek en van een meer romantische benadering nauwelijks als een gemis ervaren zal worden door de visuele hoogstandjes die des te meer de revue passeren. Niettemin heeft deze film, wanneer Dracula’s handelingen niet zonder gevolg blijven, ook qua horror zijn nodige geslaagde en sfeervolle scènes: de mistnevels die Dracula’s komst aankondigen, de uit de dood verrezen Mina die het op haar vader heeft voorzien, Lucy’s geleidelijk naar voren komende vampiertrekjes met de nodige verrassende gevolgen, Dracula’s tot de verbeelding sprekende confrontaties met Harker en Van Helsing met de daarbij gebruikte crucifixen en knoflook, Dracula’s metamorfoses – de speciale effecten zijn in dit pre-CGI tijdperk goed weergegeven – in een wolf en een vleermuis, Dracula’s afrekening met Renfield, diverse achtervolgingen, wolvengehuil her en der, verschillende nachtelijke maanovergoten en van mistnevels doortrokken landschappen… Het draagt allemaal op geslaagde wijze bij aan het entertainment dat deze verfilming te bieden heeft en zorgt ervoor dat het niet of amper als een gemis wordt ervaren dat het maar zelden echt eng wordt.

Ook zullen veel Draculafans diverse herkenbaarheden uit andere Draculafilms en uit het boek van Bram Stoker weten te waarderen, aangezien in deze film, meer dan menig andere Draculafilm, ook een aantal elementen uit Stoker’s boek voorkomen. Het plaatsje Whitby, het schip de Demeter, de ruim van spinnewebben en brandende kaarsen voorziene Carfax Abbey met zijn donkere ruimten en tunnels, Dr. Sewards inrichting, de doorgeslagen Renfield, Dracula’s klautertochten langs muren, diverse van Dracula’s inmiddels overbekende uitspraken en verschillende andere bekende gebeurtenissen en situaties….de Draculafan met oog voor details en met name de liefhebbers van Stoker’s boek zullen het op prijs weten te stellen.

Verder een cast die zich goed van zijn taak kwijt. Absolute ster van de film is Langella, die de meeste andere acteurs laat verbleken, ook al zitten daar grote namen tussen. Laurence Olivier geeft Van Helsing keurig gestalte, hoewel zijn accent wel wat overtrokken overkomt. Ook Donald Pleasance is in vorm als de nerveuze Dr. Seward. Kate Nelligan geeft goed gestalte aan de wilskrachtge Lucy die aan haar Victoriaanse keurslijf wil ontsnappen en Trevor Eve komt ook adequaat over als Jonathan Harker die meer krijgt te doen dan alleen bezorgd lopen te zijn om het lot van zijn verloofde, al komt zijn personage soms wat vlak over. Dezelfde vlakheid die Tony Haygarth’s personage Renfield kenmerkt, hoewel dat bij Haygarth juist een voordeel is aangezien het hem daarmee lukt om een van de meest ranzige Renfields ooit neer te zetten.

Bijna vanzelfsprekend is ook deze film niet zonder minpuntjes. Het is jammer dat er geen bezoek aan kasteel Dracula in Transsylvanië wordt weergegeven, want dit is voor vele fans van Stoker’s boek het deel dat het meest ansprekend is. Sommige scènes komen wat statisch over en duren iets te lang, wellicht omdat als basis voor de film het toneelstuk diende waarin Langella op Broadway speelde. Ook had er wat meer tijd aan de romance tussen Dracula en Lucy besteed mogen worden. Waarom zijn de rollen van Mina en Lucy omgewisseld ten opzichte van Stoker’s boek? En de heerser van de nacht die, ook al is het dan zwaar bewolkt, ongevoelig voor daglicht blijkt te zijn wanneer hij zich te paard in de omgeving verplaatst?

Maar de ware Draculaliefhebbers en de romantici zullen zich aan de minpuntjes niet erg storen, omdat de pluspunten van deze film die verre overstijgen, en omdat deze verfilming dusdanig veel sfeervolle elementen uit Stoker’s boek bevat dat het het hoe dan ook de moeite waard maakt. Het bevat op vele punten dezelfde romantiek, tragiek, spanning en sinisterheid die ook in het boek te onderkennen zijn en dat maakt deze ‘Dracula’ tot een interessante, geslaagde en een van de betere verfilmingen van Stoker’s boek.

Frans Buitendijk