Dying to Go Home – Mortinho por chegar a casa (1996)

Regie: George Sluizer | 104 minuten | komedie | Acteurs: Diogo Infante, Maria d’Aires, Huub Stapel, Jack Wouterse, Martin Barbot, Anne Cavadino, Jacques Commandeur, Angelique de Bruijne, Arnold Gelderman, René Groothof, Cecília Guimarães, Herman José, Giam Kwee, João Lagarto, Lieneke le Roux

‘Dying to Go Home’ is een verrassend project van filmmakers Carlos da Silva en George Sluizer. Hoewel het op papier een tamelijk potsierlijke vertelling lijkt te zijn die weinig kans van slagen heeft, blijkt het in de praktijk een charmante, aandoenlijke en soms grappige film te zijn over het vinden van je roots, rust, liefde, en het beste maken van de kaarten die je gedeeld krijgt in het leven. De melancholische muziek, het acteerwerk (vooral van Maria d’Aires), de authentieke beelden van zowel Portugal als Nederland/Amsterdam, en de centrale thematiek over het terugkeren naar je thuisland, maken van ‘Dying to Go Home’ een mooi, nostalgisch portret van een – letterlijk – verloren ziel.

Hoewel ‘Dying to Go Home’ verrassend goed uitpakt, is niet alles in de film even elegant of subtiel. De bizarre manier die de filmmakers hebben gevonden om de in Amsterdam wonende Portugees Manuel Espirito Santo (heilige geest) (Diogo Infante) al binnen twee minuten om te brengen, moet je zien om te kunnen geloven. Vervolgens zijn de geesteffecten, waarbij ze door deuren en andere objecten stappen, vrij knullig en zijn de regels van wat geesten wel en niet kunnen in relatie tot de vaste materie om hen heen, niet heel consistent. Maar dit geldt voor 99% van de films over dit thema, dus een kniesoort die daarop let.

Het uitgangspunt van de film – of de motivatie van de hoofdpersoon – is ook eigenlijk behoorlijk mager. Omdat de geest van een Chinese man Manuel vertelt dat zijn botten naar zijn thuisland moeten om rust te vinden, gelooft hij dit direct. Terwijl hij zich verder eigenlijk prima thuis voelde in Amsterdam. Maar goed, een second opinion was niet echt voorhanden (het was de enige andere geest in de buurt) en ja, oude Chinese mannen die eruitzien als Confucius – of een een Kung Fu-meester – zijn natuurlijk altijd wijs en moet je meteen geloven.

Later in de film zijn er nog wat ontmoetingen met onbekende geesten en slapende mensen – want dat is de enige manier waarop geesten met levenden kunnen communiceren: in hun dromen – die weinig toevoegen aan het verhaal; al is de geest van (ontdekkingsreiziger) Vasco Da Gama als voetbalfan wel lichtelijk amusant.

Daarmee hebben we de mindere punten eigenlijk wel afgevinkt. De positieve punten wegen gelukkig veel zwaarder. Diogo Infante is sympathiek en charmant genoeg om de kijker succesvol door het verhaal te leiden en laat hem bij tijd en wijlen ook echt voelen hoezeer hij zijn Portugese familie en thuisland mist. Ook de scènes waarin zijn tante en zus hem moeten negeren terwijl ze aan tafel zitten te eten en praten en Manuel tussen hen in contact probeert te leggen, komen goed uit de verf.

Maar wat de film naar een hoger plan tilt en de kijker vrijwel voortdurend weet te boeien is de vertolking van Manuels zus Júlia Espírito Santo, door Maria d’Aires. Ja, ze is een knappe verschijning, en dat helpt, maar het is haar innemende spel dat de kijker aan het beeld gekluisterd houdt. Haar melancholische blik, haar verwondering, de hoop, het enthousiasme, het verdriet, al die emoties weet ze overtuigend over te brengen. En hoewel het op het eerste gezicht een onwaarschijnlijk paar lijkt, vormt zij een mooie match en een schattig stel met Jack Wouterse, die zich hier van zijn meest gevoelige kant laat zien.

Het idee dat je roots en thuisland heel belangrijk zijn voor je identiteit is een thema dat George Sluizer ook in zijn documentaires over de twee Palestijnse families onderzoekt en heeft zeker waarde. Hoeveel van dit idee precies overeind blijft, is niet helemaal duidelijk. De boodschap lijkt te zijn dat het vooral om de connecties met vrienden en familie gaat en niet zozeer het land waar je vandaan komt. Zijn deze banden intact, dan kun je je overal thuisvoelen.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 25 september 1997
DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019