Eagle Eye (2008)
Regie: D.J. Caruso | 118 minuten | actie, thriller | Acteurs: Shia LaBeouf, Michelle Monaghan, Rosario Dawson, Anthony Mackie, Billy Bob Thornton, Jeff Albertson, Anthony Azizi, Steve Barrons, Tommy Bartlett, Cameron Boyce, Michael Bretten, G. Larry Butler, Charles Carroll, Michael Daniel Cassady, Michael Chiklis, Lynn Cohen
D.J. Caruso, Steven Spielberg, en Shia LaBeouf. Een “match made in heaven”? Afgaand op de intense, kinetische actiethriller ‘Eagle Eye’, lijkt dit inderdaad even het geval te zijn. Het tempo ligt hoog, het acteerwerk en de dialogen zijn naturel en gevat, er is veel spektakel en de inhoud is prikkelend. Het is ook eigenlijk geen verrassing dat dit drietal – regisseur, schrijver/eindproducent, en acteur – zo goed samenwerkt. Eerder heeft Shia LaBeouf al bewezen onder leiding van beide mannen goed tot zijn recht te komen – met Caruso in ‘Disturbia’ en Spielberg in ‘Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull’. Maar Caruso en Spielberg lijken inhoudelijk ook dezelfde interesses te hebben en houden van een gezonde dosis maatschappijkritiek in films die verder toch vooral een groot publiek goed dienen te vermaken. En ondanks een wat teleurstellende tweede helft, is ‘Eagle Eye’ aardig geslaagd in deze doelstellingen.
De film begint al meteen in volle vaart. Een colonne jeeps waarin zich waarschijnlijk een belangrijke Afghaanse terrorist bevindt, wordt op afstand geobserveerd door de Amerikaanse defensie. Via een soort speelgoedvliegtuigje, welteverstaan, dat van een berg afgegooid wordt en een cameraatje aan boord heeft. Misschien niet heel waarschijnlijk, maar wel vermakelijk. En dan komt het morele dilemma: er is 51% zekerheid dat dit de man is die ze zoeken. Dit soort vraagstukken is in principe interessant, maar de kans op een vergissing en op grote nadelige gevolgen is in dit geval zo groot, dat er eigenlijk geen twijfel zou moeten zijn. Maar natuurlijk gaat Amerika hier de fout in, wat mogelijk de aanleiding is van de problemen waarmee Jerry Shaw (LaBeouf) en Rachelle Holloman (Monaghan) spoedig te maken zullen krijgen. Na de onbezonnen actie van het Amerikaanse leger – waarvan de onsubtiliteit nog eens benadrukt wordt het direct in beeld verschijnen van de filmtitel na de ontploffing – wordt Jerry Shaw vlot en leuk geïntroduceerd, met ongekunstelde dialoog en overtuigend acteerwerk. Wel wordt hier een belangrijk thema quasi terloops geïntroduceerd wanneer Jerry aan zijn pokermaatjes vraagt: “Wat gaat het worden? Zijn jullie jongens of mannen?”. Deze vraag zal Jerry zichzelf namelijk ook heel snel moeten gaan stellen, wanneer hij voor ingrijpende beslissingen komt te staan en in levensbedreigende situaties terechtkomt. En zijn leven verandert praktisch van het ene op het andere moment. Ineens heeft hij 750.000 dollar op de bank staan, en zijn er kisten vol met wapens in zijn kleine appartementje bezorgd. Hiermee blijkt later vrij weinig te gebeuren, maar het helpt goed om Jerry in beweging te krijgen – en veel spanning en anticipatie in het verhaal te brengen. Net als in ‘The Matrix’, en, recentelijk, ‘Wanted’, wordt het eenvoudige hoofdpersonage, dat weinig opwinding kent in zijn leven uit zijn dagelijkse routine weggeplukt door een anonieme beller die hem ineens in een wereld van bedreigingen, achtervolgingen, en algehele chaos stort. En schijnbaar allemaal geregisseerd door deze ene beller.
Dit laatste aspect wordt wat moeilijk te accepteren wanneer de beller ieder klein dingetje schijnbaar kan calculeren – dat Jerry en Rachelle na een gigantische botsing op een kruising gewoon door kunnen rijden, dat wanneer hun auto door een hijskraan opgepikt wordt, ze niet gespietst worden door de grijparm, of dat een losschietende elektriciteitskabel precies op het bedoelde slachtoffer terechtkomt. Hoewel het mantra voor de makers tijdens de productie “Keep it real” was, zoals uit het persmateriaal blijkt, is het juist het ontbreken van de realiteitszin die op een gegeven moment de investering in het verhaal problematiseert. Het zou al veel helpen als niet iedere poging van de beller om iemand te vermoorden of om Jerry en Rachelle te “helpen” meteen zou slagen, maar in eerste instantie zou falen en er vervolgens via een andere, snel gecalculeerde weg alsnog het doel zou worden gerealiseerd. Een onderwerp dat hevig figureert in ‘Eagle Eye’ en dat eerder ook al in Spielbergs ‘Minority Report’ en D.J. Caruso’s ‘Disturbia’ een belangrijke rol innam, is allesbeheersende en regulerende technologie en inbreuk op privacy. Echter in ‘Minority Report’ zorgde dit vooral voor interessante context voor een sf-thriller – zo loopt Tom Cruise’s personage in die film na de ogen van een ander geïmplanteerd te hebben gekregen een warenhuis in, waar hij meteen gescand wordt en door een computerstem wordt aangesproken als Mr. Yukamoto en hem aanbiedingen worden gedaan op basis van Yukamoto’s voorkeuren. In ‘Eagle Eye’ is dit onderwerp wat minder als context of voetnoot aanwezig, maar ligt het er wat dikker bovenop, met tegen het einde van de film een letterlijke uitleg over hoe de gegevens van iedere burger worden verzameld en voor reclamedoeleinden worden gebruikt. Of ernstiger: om iedereen in de gaten te kunnen houden en gesprekken te kunnen afluisteren voor het geval er gevoelige informatie wordt besproken. Dit laatste element kwam ook als “aanklacht” naar voren in ‘The Bourne Ultimatum’, een film waarin ook iedereen gescand werd en er via mobieltjes mensen door gevaarlijke situaties werden heen geloosd. Toch blijft dit alles, hoewel niet bijster nieuw meer, toch een tijdlang boeiend en beklemmend in de actie-context van ‘Eagle Eye’.
Het gegeven dat één iemand alle electronica in de stad tot zijn beschikking heeft en voor slechte doeleinden kan manipuleren verliest echter wat sneller zijn fascinatie. Onder meer doordat het, zoals eerder besproken, stilaan steeds ongeloofwaardiger wordt. Daarnaast omdat de kijker dit ook al verschillende keren eerder heeft gezien – in de serie “24”, bijvoorbeeld, maar ook in ‘Die Hard 4′ – , en omdat de identiteit van de uiteindelijke verantwoordelijke en zijn motivatie lichtelijk teleurstellend zijn. Alles draagt uiteindelijk bij aan de boodschap dat die fantastische technologie die over de mensheid wordt uitgestort, slechte gevolgen kan hebben en averechts kan werken. Dat communicatie en de maatschappij er niet efficiënter en veiliger van worden, maar het tegenovergestelde. En dat we altijd ons gezonde verstand moeten blijven gebruiken.
Goed, dus het is allemaal minder diepzinnig of intrigerend dan het misschien had kunnen zijn, maar ‘Eagle Eye’ is alsnog een aantrekkelijke actiethriller in zijn eigen recht, met goede actie en sterke acteurs. Naast een altijd betrouwbare Shia LaBeouf en Michelle Monaghan is er een amusante rol voor Billy Bob Thornton die de meest snedige one-liners in de film kan spuien, maar uiteindelijk niet zo erg veel invloed heeft op het verhaal en een beetje achter de feiten aanloopt. Rosario Dawson heeft een klein doch welkom rolletje als vertegenwoordigster van de minister van Defensie, maar leuker is de nog kleinere rol van Lynn Cohen, als lichtelijk kribbige maar charmante huisbazin van Jerry, die hem steeds om huur vraagt wanneer hij langskomt. Cohen, die eerder de rol van Minister-president Golda Mier in ‘Munich’ speelde, weet deze stereotiepe rol iets extra’s te geven met haar droge opmerkingen en gezichtsuitdrukkingen. De dialoog is, zoals al aangegeven, meestal lekker ongedwongen, en er is ook voldoende aandacht voor de hoofdpersonages zelf. Alleen voelen de ontwikkelingsmomenten tussen Jerry en Rachelle soms wat verplicht en slecht getimed aan. Natuurlijk trek je door levensbedreigende situaties eerder naar elkaar toe en moet je sneller volwassen worden, maar het is soms net wat te (snel) moraliserend of intiem, waarbij de gebruikelijke Spielbergiaanse nadruk op familiewaarden weer duidelijk aanwezig is. Het mag de pret allemaal niet drukken. ‘Eagle Eye’ is een lekker vlotte en vermakelijke film, met leuke personages, intense actie die van het scherm spat, opzwepende muziek, en nog enige (pogingen tot) diepgang en maatschappijkritiek. De betrekkelijke anticlimax daargelaten, staat ‘Eagle Eye’ garant voor een flinke dosis opwinding en entertainment.
Bart Rietvink
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 9 oktober 2008