Earth: The Power of The Planet (2007)
Regie: Paul Olding, Annabel Gillings, Matthew Gyves, Sophie Harris, Ben Lawrie | 250 minuten | documentaire
De aarde is voor ons zo vanzelfsprekend, je denkt er niet over na dat we eigenlijk wel op een heel bijzondere planeet leven. Dit besef je goed na het zien van ‘Earth: The Power of the Planet’. Via vijf dvd’s komt de geschiedenis van de aarde op een toegankelijke en interessante wijze in beeld. Presentator Dr. Iain Stewart toont de belangrijkste elementen voor het ontstaan van onze aarde én dat ze nog steeds een belangrijke factor vormen. Moeilijke onderwerpen worden makkelijk vertaald via grafische beelden van onder meer de geboorte van de planeet, de verscheidene aardplaten en de werking van de aardbevingen.
Disc 1 van ‘Earth: The Power of the Planet’ focust zich op vulkanen. Stewart reist af naar Ethiopië, het land van vulkaan Erta Ale. Hij bezoekt deze specifieke vulkaan omdat onderzoekers vermoeden dat Erta Ale langer lava uitspuwt dan andere vulkanen ter wereld. In de krater is dan ook een permanent kratermeer zichtbaar. Dr. Stewart daalt af in de krater om het goed te kunnen bestuderen en omschrijft het meer als “een venster waardoor we diep in de aarde kunnen kijken”. Lava zorgt voor een variërend landschap waarvan IJsland een duidelijk voorbeeld van is. Ter verduidelijking krijg je beelden te zien van de geboorte van het IJslandse eiland Surtsey in 1963.
Er zijn veel imposante overzicht shots van IJsland, waaronder het shot dat Dr. Stewart op de Thingvellir staat. Deze ‘muur’ van aardkorst loopt namelijk zevenduizend kilometer onafgebroken door vanaf onder de oceaan dwars over de VS tot Californië; beter bekend als de Noord-Amerikaanse plaat. Wanneer aardplaten zoals de Noord-Amerikaanse als de Europa plaat tegen elkaar botsen, ontstaan er bergen. In Nieuw-Zeeland toont Stewart de -geologisch gezien- piepjonge Zuiderlijke Alpen van vijf miljoen jaar oud. Aardbevingen noemt de presentator de “groeipijn van bergen”. Hierdoor worden bergen namelijk omhoog gestuwd. Tevens gaat Stewart in Nieuw-Zeeland naar Rotorua, deze plek weerspiegelt de aarde in haar begintijd. En in buurland Australië ziet hij fossielen van het eerste complexe leven. Sicilië is Stewarts’ eindpunt van deel 1 met vulkaan Etna.
Dvd 2 draait om de atmosfeer die het klimaat bepaalt en zuurstof levert aan de planeet. Dr. Stewart stapt in Zuid-Afrika in een speciale straaljager uit de jaren zestig waarmee hij de verschillende luchtlagen ervaart én ziet. Dit model vliegtuig gaat hoger dan de normale jumbojet. De beelden van Stewarts vlucht zijn de moeite waard. Hij komt eerst boven de wolken, in de troposfeer. Daarna belandt de presentator in de stratosfeer na een krachtige versnelling waarbij hij de 1 en 4 G krachten voelt. In de stratosfeer komen de doorsnee vliegtuigen niet; hier komt geen weer voor en de lucht is stabiel. Je ziet de ozonlaag in de vorm van een donkerblauwe hemel. Hierna keert Stewart terug naar het vaste land.
Nog indrukwekkender zijn de beelden uit 1960 van de sprong van Amerikaan Joe Kittinger vanaf 31 kilometer hoogte uit een heliumballon. Hij valt met een snelheid van duizend kilometer per uur neer naar de aarde. Na vijftien minuten landt Kittinger veilig op de aarde. De luchtlagen worden tevens ook nog belicht via graphics. En om te bewijzen dat lucht vooral uit vocht bestaat, toont windsurfer Troy Hartman zijn kunnen in de documentaire. Daarnaast komen op dvd 2 onder andere de poollichten aan bod, een immense rolwolk in het Australische Queensland en de rotsformaties in Arizona.
IJs staat centraal in het derde deel. Ondanks dit koude materiaal kan er toch vuur uit komen. Hoe dat zit, zie je door Stewarts belevenissen in Siberië. Het ontstaan van gletsjers introduceert Stewart in Frankrijk, waar hij een bevroren waterval beklimt in het gebied van de Franse gletsjer de Argentier. En NASA-beelden van Antartica maken duidelijk dat niet alleen duinen te vinden zijn in zand, én dat onder Antartica eilanden en bergen verstopt liggen. Andere landen die Stewart nog aandoet zijn Amerika, Noorwegen en Groenland.
De vloeibare tegenhanger van ijs komt aan bod op disc 4: oceanen. Stewart vertelt dat oceanen de kust ‘beeldhouwen’ en evenals de atmosfeer het klimaat bepalen. In Hawaï legt de presentator de werking van de golf bloot. Een wel heel bijzondere getijdegolf komt voor in de Amazone bekken. Deze golf ontstaat wanneer de zon en de maan op één lijn staan. De beelden van deze specifieke golf zijn mooi geschoten vanuit een speedboot waarin Stewart zit. Net als in deel 1 brengt de presentator een bezoek aan Ethiopië en aan Sicilië. In het laatst genoemde land zijn adembenemende ijskristallen van zeewater te vinden.
Het allerlaatste schijfje is een soort samenvatting van de voorgaande afleveringen. Maar ook andere dingen worden nog wel belicht; bijvoorbeeld meteorieten en de inslagen die ze veroorzaakten en de invloed van de maan op de aarde. Tot slot deelt Dr. Stewart zijn conclusie over de aarde op basis van alle informatie in deze documentaire.
‘Earth: The Power of The Planet’ is een prachtig ‘filmisch naslagwerk’ over onze planeet. De documentaire brengt de ingewikkelde materie rondom het ontstaan van de aarde zeer goed in kaart. Ook weet ‘Earth: The Power of the Planet’ een prima balans te hanteren tussen simpel en moeilijk, waardoor de documentaire interessant is voor een brede leeftijdsgroep. Na afloop ben je echt wijzer geworden wat de vulkanen, de lucht en atmosfeer, ijs en oceanen in stand brengen én hebben gebracht voor onze wereld. Met ‘Earth: The Power of the Planet’ heeft de omroep BBC weer een sterke serie neergezet.
Ans Wijngaarden