Easy Rider (1969)
Regie: Dennis Hopper | 94 minuten | drama, avontuur, misdaad | Acteurs: Dennis Hopper, Peter Fonda, Jack Nicholson, Phil Spector, Luke Askew, Robert Walker Jr., Karen Black, Toni Basil, Antonio Mendoza, Mac Mashourian, Warren Finnerty
Get your motor runnin’, Head out on the highway, Lookin’ for adventure And whatever comes our way. Stel je eens voor: de wind in je gezicht, een goede vriend aan je zijde. De wereld draait alleen om jou, de eindeloze weg en je Harley Davidson. De film ‘Easy Rider’ vertegenwoordigt het ultieme vrijheidsgevoel dat oprukte toen de hippiecultuur zijn intrede deed in de Amerikaanse samenleving. Op vele vlakken is de film baanbrekend geweest, omdat er werd afgeweken van alles dat men gewend was in Hollywood. Er is geen gestructureerd script, geen traditioneel liefdesverhaaltje, de film werd gemaakt vóór jongeren en dóór jongeren en heeft een soundtrack die in zijn geheel bestaat uit popmuziek. Je kunt dan ook zeggen dat ‘Easy Rider’ de eerste lowbudget-cultfilm was die wereldwijd een groot succes was en deuren opende voor toekomstige filmmakers.
‘Easy Rider’ is een film die van veel groter belang is geweest dan alleen als kunstwerk op zich. Twee jongemannen, die Wyatt (Peter Fonda) en Billy (Dennis Hopper) worden genoemd, verdienen erg veel geld met de handel in drugs. Ze voelen zich steenrijk en king of the world en besluiten een oude wens in vervulling te laten gaan en op de motor naar Mardi Gras in New Orleans te reizen. Onderweg komen ze talloze intrigerende figuren tegen. Zo belanden ze in een commune, ontmoeten ze de sympathieke plattelandsadvocaat George (Jack Nicholson) die hen uit de gevangenis krijgt en trippen ze met een paar prostituees op een kerkhof in New Orleans. Hun wilde tocht door Amerika leidt tot een heftige apotheose die de kijker abrupt weer met beide benen op de grond brengt.
Dit ogenschijnlijk onbenullige verhaal bleek een van de meest invloedrijke films aller tijden, en bovendien de eerste film die over de alternatieve scene werd gemaakt. De twee motorrijders zijn iconische figuren: Hopper met zijn lange haar, zonnebril en indianenketting en Fonda als een Captain America met zijn helm met de stars and stripes en zijn quasi-filosofische uitspraken. ‘Easy Rider’ is tevens een perfect voorbeeld van method acting; de acteurs doen in werkelijkheid wat de hoofdpersonen in de film doen, om zich beter te kunnen inleven. Alle drugsscènes zijn dus echt. Dit wordt ook in de film verwerkt, bijvoorbeeld in de psychedelisch aandoende scène waarin de hoofdrolspelers een trip beleven met twee hoertjes. Verhaallijnen worden zelden uitgeschreven, omdat de drugsgebruikers vanzelf een conversatie aangaan. Er wordt dus alleen aan de hand van sleutelbegrippen gestuurd en is het onmogelijk de verhaallijn volledig helder te krijgen. Hopper en Fonda zijn niet alleen de hoofdrolspelers maar tevens als respectievelijk regisseur en producer bij de film betrokken. Het script, voor zover je daarvan kunt spreken, schreven zij samen met Terry Southern (ook bekend van Stanley Kubricks ‘Dr. Strangelove’).
‘Easy Rider’ schopt zo’n beetje elk heilig huisje in Hollywood om en maakte daarmee de weg vrij voor kritische films als ‘Five Easy Pieces’ en ‘The King of Marvin Gardens’ (toevallig beide met Jack Nicholson), die ook wars waren van Hollywood-tradities. De ideologische boodschap van de film wordt belichaamd door het personage van Nicholson. Deze George, zoon van een rijke vader, wijst de gewone maatschappij af en vindt dat het land naar de knoppen gaat. Amerika is bang voor alles dat onconventioneel is, meent hij. “Het is hartstikke moeilijk om vrij te zijn als je op de markt wordt gekocht en doorverkocht,” is een vermaarde uitspraak. De tegenstellingen tussen de vrijgevochten kuststaten en de bekrompen Midwest en zuidelijke staten vormt het centrale thema en is tevens de directe aanleiding voor de indringende climax. Het wordt in het Amerika van 1969 niet geaccepteerd als je anders durft te zijn dan anderen, dat is de boodschap die na afloop blijft hangen.
Deze mede dankzij de prachtige landschappen – beroemde herkenningspunten in het Amerikaanse westen als Monument Valley en Taos Pueblo passeren de revue – en de legendarische soundtrack met muziek van onder anderen Bob Dylan, Jimi Hendrix en Steppenwolf, wordt het gevoel van ’the American dream’, die de twee hoofdrolspelers trachten na te streven, versterkt. Ook nu, bijna vijftig jaar later, is het thema nog actueel te noemen. Ook nu nog besluiten mensen op zoek te gaan naar hun persoonlijke vrijheid. De vrijheid die iedereen zou moeten hebben om zich ten volle te ontplooien binnen de jachtige maatschappij. De vrijheid die iedereen in staat stelt om alles te doen en te laten en zodoende gelukkig te worden als individu. En juist daarom blijft ‘Easy Rider’ nog altijd als een onverwoestbare rots overeind.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 4 september 1969
DVD-release: 7 november 2018 (Retro Collection/Original Poster Collection #3)