Eat Pray Love (2010)

Regie: Ryan Murphy | 139 minuten | drama | Acteurs: Julia Roberts, James Franco, Javier Bardem, Billy Crudup, Richard Jenkins, Viola Davis, David Lyons, Tuva Novotny, Lidia Biondi, Arlene Tur, Luca Argentero, James Schram, Stephanie Danielson, Christine Hakim, Elena Arvigo, Bocker, Alyxx Morgen, Amanda Henderson, A. Jay Radcliff

Er is weinig controversieels of gewaagds aan Elizabeth Gilberts beslissing in ‘Eat, Pray, Love’ om van haar man te scheiden en vervolgens een jaar lang op reis te gaan om zichzelf te kunnen ontdekken. Je wordt doorgaans niet voor gek versleten als je een maand lang in India gaat mediteren of wijze lessen opdoet bij een medicijnman in Bali. Het is eerder hip en onderdeel van de Westerse, materialistische levensstijl om op een innerlijke of spirituele ontdekkingstocht te gaan. De yogamatjes zijn tegenwoordig niet aan te slepen, en iedereen lijkt op zoek te zijn naar zichzelf – of hier in ieder geval gefascineerd door te zijn – getuige ook de populariteit van tv-programma’s als “Expeditie Robinson” of “71 Graden Noord”, waarin afstand wordt gedaan van elk modern gemak en vaak de ware aard van mensen naar bovenkomt. Wereldschokkend is het relaas van de journaliste Gilbert, die dit alles daadwerkelijk heeft meegemaakt en in boekvorm heeft verwerkt, dan ook niet te noemen. Het is slechts het verhaal van iemand in een innerlijke crisis en hier middels een halve wereldreis en wat Oosterse wijsheden uit probeert te komen. Dit resulteert in een wat ongemakkelijke mix van ‘How Stella Got her Groove Back’ en ‘De Celestijnse Belofte’.

Gilberts innerlijke reis zorgt voor soms pittoreske beelden van fotogenieke plaatsen, en enkele leuke ontmoetingen met charmante mannen, maar veel diepgang wordt er in feite niet geboden. Wanneer Gilbert van relatie naar (halve) relatie vliegt, en van mantra naar wijsheid, en daarbij weinig inzichtelijk maakt waarom ze haar keuzes maakt, terwijl de regisseur er enerzijds een diep spiritueel drama en anderzijds een conventionele romantische Hollywoodfilm van wil maken (en hier ruim twee uur voor uittrekt), is het moeilijk om voortdurend betrokken te blijven bij dit personage en de boel serieus te nemen. Gelukkig dat de acteurs en de mooie plaatjes de film nog redelijk lang boven water weten te houden.

Het verhaal kan zeker gevoelige snaren raken bij kijkers die in een soortgelijke situatie zitten als Gilbert, en er zouden onderweg zelfs nog wel wat tranen kunnen vloeien wanneer Gilbert tot Grote Inzichten komt of emotionele confrontaties heeft met andere personages, zoals wanneer Javier Bardems Felipe afscheid neemt van zijn zoon, of de in India ontmoette Richard (Richard Jenkins) een persoonlijk geheim onthult. Toch was meer achtergrond of uitleg over de motivaties en gedachten van Gilbert welkom geweest. Haar huwelijk met Stephen leek niet zo gedoemd te mislukken te zijn als zij van mening was. Hij is hoogstens nog wat richtingloos en heeft wat goede gesprekken nodig met zijn eega om bepaalde punten aan de orde te stellen. Het is jammer dat deze relatie, die toch tamelijk essentieel lijkt te zijn voor Gilberts latere beslissingen, niet wat verder uitgediept wordt. Het zij zo.

Gilbert breekt met haar verleden en laat alles achter zich om zichzelf te vinden. Hoewel, is dit wel zo? Het enige waar ze mee breekt is haar huwelijk, want zelfs haar werk kan ze blijven uitvoeren. Tijdens haar omzwervingen houdt ze namelijk een soort dagboek bij, wat voor haar werkgever genoeg reden is om haar reis te bekostigen. Er staat voor Gilbert op die manier nauwelijks iets op het spel. Laten we het scharen onder een milde vorm van een midlife-crisis. Daarbij zijn de filosofieën en bevindingen die Gilbert zich in de film eigen maakt niet zo diepzinnig dat er een ingrijpende wereldreis voor nodig is. Ze zijn eerder van het soort dat je op wandtegels of in gelukskoekjes vindt. Zoals hoe God eigenlijk in de mens zelf zit, of dat een innerlijke balans noodzakelijk is. Bovendien wordt de toepassing van sommige wijsheden in de laatste akte van de film bijna potsierlijk. Zo krijgt Gilbert van haar Balinese “guru” te horen, wanneer ze stelt een liefde niet te kunnen najagen omdat dit haar balans verstoort, dat het in de liefde juist de bedoeling is dat je uit balans wordt gebracht en dat dit voor een heel nieuw soort balans kan zorgen. Ja, zo lusten we er nog wel een paar. Als je echt die innerlijke balans wilt houden, moet je maar gewoon blijven mediteren. Als je liefde en passie bij een ander wilt zoeken, moet je bereid zijn je evenwicht op te geven en jezelf in het diepe te storten. Zoals ieder ander – waaronder Gilbert toen ze met haar man trouwde. Kortom, ze moet gewoon weer opnieuw beginnen. Ze mag misschien alles tegelijk willen: eten, bidden, en liefhebben, maar zoals de Engelse uitdrukking al zo mooi stelt: “You can’t have your cake and eat it too”.

Alle kanttekeningen daargelaten, is de film over het algemeen nog best goed te genieten, wat voor een groot deel te danken is aan Julia Roberts. Ze genereert meer betrokkenheid bij dit personage dan je zou verwachten.  Met haar gekwelde, trieste, hulpeloze blik weet ze de kijker een heel eind mee te nemen in haar sores en ze komt het grootste gedeelte van de film behoorlijk authentiek over. Hoewel ze over het algemeen weinig oog lijkt te hebben voor de wereld om haar heen, komt het werkelijk gemeend over als ze wel een zinvolle ontmoeting heeft met andere personages. En samen met deze personages, vooral de mannelijke, weet ze de film nog bijna te verkopen. De mannen zorgen voor zowel drama als humor. Crudup is uitstekend als de wat onvolwassen echtgenoot van Gilbert, die aandoenlijk en verrassend komisch uit de hoek komt in de eerste acte van de film. Ook Javier Bardem is innemend als de Braziliaanse lover Felipe, die een bijzondere band heeft met zijn zoon. Maar het interessantste personage is toch wel Richard, gespeeld door een bebaarde, geweldig acterende Richard Jenkins, die een licht cynisch en sarcastisch tegenwicht vormt voor Gilberts zwaarmoedigheid wanneer ze arriveert in een Indiaas gebedshuis. Het zijn dit soort personages die voor de nodige oplevingen zorgen in ‘Eat, Pray, Love’ en, samen met Roberts, de film nog bijna genoeg charme bezorgen om hem te doen slagen. Bijna.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 7 oktober 2010
DVD- en blu-ray-release: 8 februari 2011